Agoni Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Agoni, bir hastanın son dönemlerinde veya son anlarında, özellikle ölüm sürecinde yaşadığı, yoğun acı ve sıkıntı çekme durumunu ifade eder. Diğer bir ifadeyle can çekişme olarak da adlandırılan bu süreç, kronik, süregelen hastalıklarda uzun, ansızın ölümlerde ise kısa olur.
Agoni ne demek? Kısaca öğrendik. Şimdi bu süreci detaylarıyla öğrenip, ardından belirtilerine göz atalım. Agoni, hastanın yaşamını yitirmeye başladığı, vücut fonksiyonlarının yavaşladığı ve ölümün kaçınılmaz olduğu bir aşamayı tanımlar. Bu dönemde ağrı, bilinç kaybı, solunum sıkıntısı ve diğer rahatsızlıklar gibi semptomlar sıkça görülür. Dolaşım ve solunum organlarında iyileşmesi mümkün olmayan değişikliklerin oluştuğu bu dönemin dönüşü yoktur. Ölümün şekli ve sebebi farklılık gösterebilir ancak her durumda bir agoni devresi görülür. Bu devre ansızın ölüm dediğimiz beyin kanaması, beyin yaralanmaları, kalp krizi gibi süreçlerde birkaç dakikadan oluşabileceği gibi tüberküloz, koma, zehirlenme gibi durumlarda daha uzun sürebilir. Örneğin bir koma sürecini düşündüğümüzde birkaç gün devam edebilir. Özetle agoni, tıpta hastaların son anlarında yaşadıkları fiziksel ve duygusal deneyimi anlamak ve bu dönemi yönetmek için kullanılır.
Hastanın son dönemlerinde yaşadığı bu zorlu süreç, palyatif bakım ve ağrı yönetimi gibi tedavilerle, hastaların daha rahat bir şekilde bu süreci geçirmelerine yardımcı olabilir. Agoni dönemi, hem hastaların hem de aile üyelerinin desteklenmesi gereken bir dönemdir.
Agoni Belirtileri
Agoni, bir hastanın son dönemlerinde yaşadığı yoğun acı, sıkıntı ve çekme durumunu ifade eder. Agoni belirtileri, hastadan hastaya, kişinin temel sağlık durumu, yaş ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak yaşanılan bu sıkıntılı sürecin ortak noktaları arasında sessizlik, hareketsizlik, dış uyarılara cevap vermeme gibi temel noktalar vardır. Ortak noktalar dışında agoni belirtileri maddeler halinde incelendiğinde şunlar görülür.
- Şiddetli Ağrı: Agoni dönemindeki hastalar sıklıkla şiddetli ağrılar yaşarlar. Bu ağrılar, temel hastalığın yanı sıra vücudun çeşitli sistemlerindeki bozulmaların sonucu olarak ortaya çıkabilir.
- Solunum Sıkıntısı: Solunum yetmezliği veya bozulması, hastaların solunum sıkıntısı çektiği yaygın bir belirtidir. Bu, nefes almada güçlük, hızlı veya yavaş solunum gibi sorunları içerebilir.
- Bilinç Değişiklikleri: Agoni döneminde hastalar, bilinç kaybı, deliryum (şuur kaybı) veya uyanıklıkta değişiklikler gibi zihinsel durum değişiklikleri yaşayabilirler. Bu, hastanın çevresi ve gerçeklik algısını kaybetmesi anlamına gelebilir.
- Halsizlik ve Bitkinlik: Genel halsizlik, güçsüzlük hissi ve bitkinlik, hastaların sık sık deneyimlediği bir başka belirtidir. Bu, hastanın yatağa bağımlı hale gelmesine neden olabilir.
- Yavaşlama: Agoni döneminde hastaların hareketleri yavaşlar, enerjileri azalır ve genellikle uyumak isteği artar.
- Yeme ve İçme İsteksizliği: Hastalar, yeme ve içme isteğini kaybedebilirler. Bu nedenle beslenme ve sıvı alımı zorlaşabilir.
- İletişim Zorluğu: Agoni sırasında hastalar, iletişim kurma yeteneklerini kaybedebilirler. Konuşmak ve cevap vermek zorlaşabilir veya mümkün olmayabilir.
Agoni belirtileri genel olarak bunlardır. İlave olarak, kesik kesik solunum, kalp çalışmasında düzensizlik, taşikardi (hızlı atma), bıradikardi (yavaş atma) gibi sıkıntılar da görülür. Bazen genel semptomlarda iyileşme olur, kişi bir anca kendini çok iyi ve kuvvetli hissettiğini söyleyebilir. Ancak durum ne yazık ki öyle değildir, çünkü bu durum ölüm öncesi görülen ve öfori (iyimserlik) halinden ibarettir. İyimserlik halinin geçmesinden sonra önce görme sonra da işitme duyuları kaybolur.
Kalp sesleri zor ve hafif duyulur. El ve ayaklarda soğumalar meydana gelir. İç ısı 42-43 dereceleri bulabilir. Büzden kaslarda gevşeme meydana gelir. Salya, sümük, idrar dışarı çıkar. Dolaşım ve solunumda yavaşlama meydana gelir. Doku ve organlarda, salgı bezlerinde niteliği bilinmeyen kimyasal olaylar meydana gelir. Bu olayların gerçekleşmesinden sonra ölüm gerçekleşir. Agoni belirtileri, hayatın sona ermek üzere olduğunu gösteren iyileşmeyi mümkün olmayan belirtilerdir.
Agonide Akıl Durumu: Agonide şuur hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Şuurda tam bir şekilde açıklık, yarı kapalı ve tam kapalı durumlarıyla birlikte bitkisel durum görülebilir.
Bazı agoni vakalarında ise şuur, bilinç kapalı olmakla beraber intellektüel melekeler ve zekâ, anlak bozulmayabilir.
Yalancı Ölüm
Yalancı ölüm, yaşam belirtilerinin bir veya birkaçı yavaş yavaş durabilir. Yaşam belirtilerinin ani şekilde durmaması, gerçek ölüm ile karıştırılmasına neden olur. Yalancı ölümler, iç ve dış kanama, zehirlenme, kafa travmaları, kloroformla uyuma, donma, yıldırım, elektrik çarpması, sinirsel durma hallerinde görülebilecek bir durumdur.
Yalancı ölüme, Adli Tıp literatüründeki gözlemlerde rastlanır. Yalancı ölüm, en çok yeni doğan çocuklarda görülür. Bu yüzden kesin ölüm tanısı konulmadan önce, doğru teşhis ve dikkat gerekir.