Yaşam

Antioksidan Nedir? Ne İşe Yarar? Hangi Besinlerde Bulunur?

Antioksidan, yağların oksidasyonunu yavaşlatan yani; insanların yapılarını ve fonksiyonlarını kimyasal reaksiyonlar sonucu koruyan maddelerdir. Antioksidan ne demek? Sözlük anlamına bakıldığında da yapılan teknik tanıma denk gelen; yükseltgeme önleyici ifadesini görürüz.

Canlılardaki, kimyasal süreçler sonucu serbest radikaller oluşur ve yüksek derecede reaktif özelliğini bulunan serbest radikaller farklı moleküllerle, tepkimeye girme eğilimdedir, bu durum canlıya zarar verebilir. Antioksidanlar, serbest radikaller farklı moleküllerle tepkimeye girmeden önce, onlarla tepkimeye girerek bir bağ kur ve hücrelere zarar vermesini engeller.

Antioksidanlar; hücrelerin anormalleşerek, tümör oluşturma riskini ve hücre yıkımını azalttığı için daha sağlıklı bir yaşam sürülmesini ve yaşlılık etkilerinin minimuma indirilmesini sağlar.

Hangi Besinlerde Antioksidan Bulunur?

Sağlıklı yiyecekler ile ilgili okuduğumuz hemen hemen her yazıda antioksidan özelliğine dair ibarelere rastlarız. Gıda tüketimi sonucu, alınan en önemli antioksidanlar; beta karoten, E ve C vitaminleridir. Tükettiğimiz birçok üründe antioksidan maddeye rastlanır.

Tüketirken besinlerin içeriğine göre, antioksidan çeşitlerinden; Alfa tokoferol ( E Vitamini ), Askorbik Asit ( C Vitamini ), beta karoten, Flavonoid, Koenzim q, Likopen gibi bazı türleri vücudumuza alırız. Tükettiğimiz besinlerde az ya da çok antioksidan madde bulunur. Bu özel ve koruyucu maddelerin yer aldığı besinlerin başında; lahana, pancar, fasulye, ıspanak, enginar, ahududu, çilek, yaban mersini, ceviz, bitter çikolata gelir. Özellikle; domates, kırmızı lahana gibi kırmızı renkli türler antioksidan açısından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir.

Ayrıca 1943’te Dubois ve Tressler tarafından yapılan araştırmalar; baharat ve otların sadece lezzet arttırıcı maddeler olmadığını aynı zamanda antioksidan aktivitesi gösteren gıdalar olduğu da ortaya konmuştur.

Çay’da içerisinde bulunan yüksek miktardaki polifenoller sayesinde ender bir antioksidan gıdadır. Yeşil çay yaprakları; %36 oranında polifenolleri içerir, çaydaki bulunan polifenoller; kateşin ve epigallokateşin’dir.

Antioksidan Deposu Besinler

Yüksek derecede antioksidan içeriğe sahip yiyeceklere; süper gıda veya fonksiyonel gıda ismi verilmiştir. Antioksidanlar, genellikle meyve ve sebzelerden alınır, antioksidan açısından zengin olan yiyecekler genelde canlı renklere sahiptirler. Bazı yiyecekleri pişirmek, gıdanın antioksidan seviyesini arttırdığı gibi, vücudumuz tarafından kullanımı da daha kolay bir hâl alır.

Örneğin; domates, likopen açısından zengindir ve yüksek antioksidan içeriği sayesinde kırmızı bir renge sahiptir. Domatesi pişirmek, antioksidan seviyesini arttırır ve vücudumuzun kullanımını kolaylaştırır.

Antioksidan içeren her besini pişirmek, antioksidan seviyesini arttırmaz. Bu besinlere örnek olarak ise; ıspanak, brokoli, karnabahar ve kabak  gösterilebilir. Çünkü bu besinler pişirilmesi sırasında antioksidan özelliğini yitirir.

Hangi besinlerde antioksidan bulunur? Adlı başlıkta belirtmiş olduğumuz baharatların antioksidan seviyesini arttırma durumu vardır. Bu yüzden yapmış olduğunu yemeklere uygun olan; zerdeçal, kimyon, kekik, zencefil, karanfil ve tarçın gibi baharatları ekleyerek, yemeklerin antioksidan içeriğini arttırabilirsiniz.

  • Likopen: Cildimize fayda sağlayan, antioksidan türü likopen Domates başta olmak üzere; karpuz, pembe greyfurt, kayısı ve kiraz, likopen açısından zengin besinlerdir. Cilt sağlığınıza önem veriyorsanız, likopen açısından zengin bu besinleri tüketmenizi tavsiye ederiz.
  • Kırmızı meyveler: Antioksidan içeren kırmızı meyveler; böğürtlen, kırmızı üzüm, kızılcık, çilek, kiraz, mürdüm eriğidir. Yazımızda da bahsettiğimiz gibi birçok besinde antioksidan özelliği vardır. Antioksidanı vücudunuza sebzeler dışında, bu kırmızı meyveler ile de alabilirsiniz.
  • Bitter çikolata: Meyve ve sebzeler dışında vücuda antioksidan almanın bir başka yolu da bitter çikolatadır. Güçlü bir antioksidan içeriğe sahip bitter çikolata; kalp, damar ve beyin sağlığını korumada etkin rol oynayan flavonoid ve antioksidanlarla dolu bir yiyecektir.
  • Çilek: Antioksidan içeren meyvelerden biri de çilektir. Çilek, içerisinde bulunan C vitamini sayesinde; bağ dokusunu güçlendirirken, kolajen yapımını da hızlandırır, bu sayede cildin genç kalmasını sağlar. Çilek, antioksidan özelliği sayesinde; cildinizi, güneşin zararlı ışınlarından korurken, genç ve sağlıklı kalmasını sağlar.
  • Nar ve Nar Suyu: Süper besinler olarak bilinen yüksek antioksidan özelliğine sahip meyveler arasında nar yer alır. Genişlemiş damarların yapısal bozukluğundan doğan görünümü azaltıp, cildin sağlıklı bir görüntüye kavuşmasında yardımcı olur.
  • Ispanak: Antioksidan içeren sebzelerden biri olan ıspanak; içerisinde alpha lipoik asit ve luteinden oluşan iki güçlü antioksidan bileşen içerir. Bu sayede cildi yaşlanmaya karşı korur.

Antioksidanın Faydaları Nelerdir?

  • Kalp Damar Sağlığına İyi Gelir: Antioksidanların birçok çeşidi olduğundan bahsetmiştik. Kalp damar hastalıklarına karşı iyi gelen antioksidan türleri içerisinde C vitamini içeriği olanlardır. Yapılan araştırmalar; C vitamininin, inme riskini %50 oranında azalttığını göstermiştir. Antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeleri tüketmek, kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağlamaktadır.
  • Bilişsel Sağlığı İyileştirir: Antioksidanların faydalarından biri de; hafızayı güçlendirerek, Alzheimer riskini azaltmasıdır. Hafızaya iyi gelen antioksidan besinlerin, içerisine E vitamini olması gerekmektedir. E vitamini; depresyonu azaltıp, nöronları tamir ederek, yaşlanmayla birlikte oluşan beyin hasarını engellemede yardımcı olur. Antioksidanların görevlerinden biri de; merkezi sinir sistemidir. Pek çok zihinsel hastalık oksidatif hasar sonucunda ortaya çıkar, inflamayonlara engel olarak; bu hasarın önüne geçer.
  • Kanseri Önlemeye Yardımcı Olurlar: Antioksidanların faydalarından en önemlisi de kanserin önlenmesine yardımcı olmalarıdır. Antioksidanlar ne işe yarar? Sorusunun cevabı olarak; antioksidanların görevi olan serbest radikallere bağlanma görevi sayesinde; vücudu hasarlardan koruyup, kanser sebebi olan bu radikallerin zararlı etkisinin önüne geçer.
  • Görüşünüzü İyileştirir: Antioksidanlar; yaşa bağlı olarak oluşan göz dejenerasyonlarının önüne geçer. Antioksidan besin türlerinin içerisinde yer alan; C ve E vitaminlari, katarak oluşumunun engeller. Ayrıca; lutein ve zeaxanthin içerikli antoksidanlar; göz hasarına, A vitamini içerikli antioksidanlar ise gece körlüğüne engel

Antioksidanların faydalarından en çok bilinenlerini detaylıca açıkladık. Antioksidanların faydalarından diğerlerini de başlıklar halinde öğrenelim.

  • Bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcıdır.
  • Karaciğer sağlığını korumada etkilidir.
  • Doğurganlığı arttırıcı özelliği vardır.
  • İdrar yolu enfeksiyonlarını iyi gelir.
  • Böbrek sağlığını korur.
  • Vücut geliştirmek isteyenlere yardımcıdır.
  • Sivilceleri tedavisinde etkin role sahiptir.
  • Yaşlanmayı geciktirici etkisi vardır.
  • Saç yapısını güçlendirir.

Antioksidan Hangi Hastalıklardan Korur?

İnsanların yeme alışkanlıkları, yaşam tarzları ve sağlık geçmişleri dikkate alınarak yapılan araştırmalar ortaya koymuştur ki; sebze ve meyve tüketen insanlar, kardiyovasküler hastalıklar başta olmak üzere; felç, kanser, tip 2 diyabet, romatoid artrit ve katarakt gibi birçok hastalığa yakalanma riskini azaltıyor.

Antoksidan açısından zengin gıdalarda belirttiğimiz sebze ve meyveler sayesinde; Alzheimer, KOAH ve MS gibi hastalıklara riskinizi azaltabilirsiniz. Antioksidanın koruduğu hastalıklardan diğerleri de; demans, Parkinson ve Huntington gibi bilişsel hastalıklardır.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu