Avrupa Futbol Şampiyonası Nedir? Tarihçesi, Kuralları ve Kazananları

Avrupa Futbol Şampiyonasının tarihi 1960 yılına dayanmaktadır. Avrupa Futbol Şampiyonası, UEFA tarafından her 4 yılda bir düzenlenen futbol turnuvasıdır. Ülkeler milli takım bazından düzenlenen bu turnuvanın orijinal adı Avrupa Uluslar Kupasıdır, 1968 yılında turnuvanın ismi değişerek bugünkü halini almıştır.

Turnuvaya ev sahipli yapan takım ön eleme oynamak zorunda değildir fakat diğer bütün takımlar ön eleme oynamak mecburiyetindedir. Avrupa Futbol Şampiyonasının kazanan takım, FIFA Konfederasyonlar Kupasına katılma hakkı elde eder ancak katılmak zorunda değildir.

2021 yılında düzenlenen EURO 2020’ye kadar ki; 15 farklı Avrupa Futbol Şampiyonasını, 10 farklı milli takım kazanmıştır.  Peş peşe düzenlenen turnuvalardan EURO 2008 ve EURO 2012 turnuvalarını kazanarak, üst üste bu turnuvayı kazanan takım başarısı ünvânına sahip olan tek takım İspanya’dır.

Avrupa Futbol Şampiyonasının Tarihçesi ve Kazananları

Avrupa’da bir futbol turnuvası yapılması fikri, ilk olarak; Fransa Futbol Federasyonu genel sekreteri Henri Delaunay tarafından 1927 yılında ortaya atılmıştır fakat bu fikrin gerçekleşmesi, Delaunay’ın ölümünde çok yıllar sonra 1958 yılında gerçekleşmiştir.  Geçmişten günümüze kadar düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonları ve kazananları şöyledir:

• 1960 Avrupa Uluslar Kupası, milli takımlar bazında düzenlenen ilk turnuvadır, dönem konjonktürü nedeniyle her ülke bu turnuvaya katılamamıştır. 17 ülkenin katılımıyla gerçekleşen bu turnuvanın; yarı final ve final maçları Fransa’da oynanmış, finalde Yugoslavya ile SSCB karşılaşmıştır. Uzatma dakikalarında attığı golle SSCB’yi deviren Yugoslavya, 1960 Avrupa Uluslar Kupasının kazananı olmuştur. Bu turnuvanın çeyrek finalinde İspanya ile SSCB karşılaşacakken, İspanya’nın siyasi bir takım sebeplerle çekilmesi, SSCB’nin doğrudan yarı finale gelmesine neden olmuştur, bu olay turnuvanın en dikkat çeken olayı olarak tarihe geçmiştir.
• 1964 Avrupa Uluslar Kupası, 17 – 21 Haziran tarihlerinde düzenlenmiştir. Bu turnuvanın finalinde; bir önceki turnuvanın çeyrek finalinde karşı karşıya gelen fakat siyasi sebeplerle oynanamayan SSCB ile İspanya karşılaşmıştır. İspanya, SSCB’yi 2-1 yenerek; 1964 Avrupa Uluslar Kupasının kazanan takımı olmuştur.
• 1968 Avrupa Futbol Şampiyonasına İtalya ev sahipliği yapmıştır. Avrupa Futbol Şampiyonasının, 3’cüsü niteliğindeki, bu turnuva 5-10 Haziran tarihlerinde yapılmıştır. 1968 Avrupa Futbol Şampiyonasının en çok dikkat çeken olayı ise; İtalya ve SSCB arasında düzenlenen yarı final maçında yaşanmıştır. İtalya ve SSCB arasındaki yarı final maçı golsüz beraberlikle sonuçlanmış, bu yılda sonucu beraberlikle biten maçların sonunda seri penaltı atışlarına henüz başlanmadığından; kazanan para atışıyla belirlenmiştir. Para atış sonucunda yarı finali kazanan İtalya, finalde Yugoslavya ile karşılaşıp, 1-1 beraber kalmıştır. Bu sefer uzatmaların oynatılması sonucu da skor değişmeyince, maçın iki gün sonra tekrar oynanmasına karar verilmiştir. İkinci kez oynanan final maçını İtalya 2-0 yenerek şampiyon olmuştur.
• 1972 Avrupa Futbol Şampiyonası, 14 Haziran 1972 – 18 Haziran 1972 tarihleri arasında, 32 takımın katılımıyla, Belçika’da düzenlendi. Finalde SSCB ile Batı Almanya karşılaşmıştır. SSCB’yi 3-0 ‘lık skorla deviren Batı Almanya turnuvanın kazananı olmuştur, bu zafer aynı zamanda Almanya’nın ilk Avrupa Şampiyonluğu
• 1976 Avrupa Şampiyonası, 16 Haziran 1976 – 20 Haziran 1976 tarihleri arasında Yugoslavya’da düzenlenmiştir. Turnuvayı penaltı atışları sonunda Çekoslovakya’yı 5-3 mağlup eden, Batı Almanya kazanmıştır.
• 1980 Avrupa Şampiyonasıyla birlikte; turnuvaya katılma hakkı 8 takıma çıkarılmış ve takımlar iki gruba bölünerek mücadele etmişlerdir, lider tamamlayanlar final oynamıştır. 11 Haziran 1980 – 22 Haziran 1980 tarihleri arasında İtalya’da düzenlenen, 1980 Avrupa Şampiyonasının kazananı, Belçika’yı 2-1 mağlup eden Batı Almanya olmuştur.
• 1984 Avrupa Futbol Şampiyonası, 12 Haziran 1984 – 27 Haziran 1984 tarihleri arasında Fransa’da düzenlenmiş, kazananı; finalde, İspanya’yı 2-0 mağlup eden Fransa olmuştur.
• 1988 Avrupa Futbol Şampiyonası; 10 Haziran 1988 – 25 Haziran 1988 arasında Batı Almanya’da düzenlenmiştir. 1988 Avrupa Futbol Şampiyonasının dikkat çeken durumu; Fransa’nın elemeleri geçememesi ve Belçika’nın bu turnuvaya ilk kez vize alması olmuştur. 1988 Avrupa Futbol Şampiyonasının kazananı; finalde SSCB’yi 2-0 mağlup eden Hollanda olmuştur.
• 1992 Avrupa Futbol Şampiyonası, 10 Haziran 1992 – 26 Haziran 1992 tarihleri arasında İsveç’te düzenlenmiştir. 4 farklı şehirde 15 maçın oynandığı bu turnuvada yaşanan bir ilginç olay ise; SSCB’nin dağıldığı döneme denk gelmesidir. SSCB, dağılmadan kısa bir süre önce turnuvaya hak kazanmıştı, turnuvaya BDT ( Bağımsız Devletler Topluluğu ) adıyla katılmıştır. BDT; Rusya, Ukrayna, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Ermenistan, Moldova ve Tacikistan ülkelerini temsil etmekteydi. Turnuvaya katılmaya hak kazanan fakat dağıldığı için diskalifiye edilen Yugoslavya’nın yerine grup ikincisi Danimarka katılmış ve şampiyon olmuştur. Grupta ikinci olduğu için; kimisi ülkelerine, kimisi tatile giden milli takım oyuncuları; tabiri caizse tatilden gelerek şampiyon olmuştur.
• 1996 Avrupa Futbol Şampiyonası, 8 Haziran 1996 – 30 Haziran 1996 tarihleri arasında, 16 ülke takımının katılımıyla, İngiltere’de gerçekleşmiştir. 8 farklı şehirde oynanan maçlar neticesinde; finalde Çek Cumhuriyeti ve Almanya karşılaşmıştır. EURO 96 olarak bilinen turnuvanın kazananı, Çek Cumhuriyetini 2-1 mağlup eden Almanya olmuştur.
• 2000 Avrupa Futbol Şampiyonası, 10 Haziran 2020 – 2 Temmuz 2020 tarihleri arasında Hollanda ve Belçika ortak organizasyonuyla gerçekleşmiş bir futbol turnuvasıdır. Finalde, Fransa ve İtalya’nın karşılaştığı EURO 2020’nin kazananı, uzatma dakikalarında attığı golle, İtalya’ya 2-1 mağlup eden Fransa olmuştur.
• 2004 Avrupa Futbol Şampiyonası, 12 Haziran 2004 – 4 Temmuz 2004 tarihleri arasında Portekiz’de düzenlenmiştir. 2004 Avrupa Futbol Şampiyonasında ilginç bir rastlantı olmuştur. İlk defa; açılış maçında ve final maçında karşılaşan takımlar aynı olmuştur. Turnuvanın şans verilmeyen ülkesi Yunanistan, aynı taktikle oynadığı savunma futbolu sayesinde, Portekiz’i finalde 1-0 yenerek ilk şampiyonluğunu kazanmıştır.
• 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası, 7 Haziran 2008 – 29 Haziran 2008 tarihleri arasında, Avusturya ve İsviçre ülkelerinin ortaklaşa ev sahipliğiyle gerçekleşmiştir. EURO 2008’in en dikkat çeken özelliği, İspanya’nın oynadığı her maçtan galip olarak ayrılmasıdır. Finalde Almanya’yı 1-0 yenen İspanya, 1964 yılında kazandığı kupadan 44 yıl sonra tekrar kazanan olarak EURO 2008 şampiyonu olmuştur.
• 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası, Avrupa Futbol Şampiyonası olarak kayıtlara geçti. Ukrayna ve Polonya’nın ortaklaşa ev sahipliği yaptığı turnuva, 8 Haziran 2012 – 1 Temmuz 2012 tarihleri arasından düzenlenmiştir. 1996’dan beri on altı takım formatında düzenlenen şampiyonalar arasında en çok biletli seyircinin izlediği şampiyonadır. EURO 2012’yi, finalde İtalya’yı 4-0 yenen İspanya kazanmıştır.
• 2016 Avrupa Futbol Şampiyonası, 10 Haziran 2016 – 10 Temmuz 2016 tarihleri arasında Fransa’da düzenlenmiştir. EURO 2016’da mücadele eden takım sayısı, 24’e çıkarılmıştır. 10 Temmuz 2016 tarihinde Fransa’nın Saint Dennis şehrinde yer alan Stade de France’de, Portekiz ile Fransa arasında oynanan EURO 2016 final maçını, uzatma dakikalarındaki Eder’in golüyle 1-0 Portekiz kazanmıştır.

Avrupa Futbol Şampiyonasını En Çok Kazanan Takımlar

Avrupa Futbol Şampiyonasını en çok kazanan milli takımlar:

Avrupa Futbol Şampiyonasının En Çok Gol Atan Oyuncuları

Avrupa Futbol Şampiyonasının en çok gol atan oyuncuları:

2020 Avrupa Futbol Şampiyonası ( EURO 2020 )

Bu yıl EURO 2020 adıyla düzenlenen, 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası; 16.Avrupa Futbol Şampiyonası olmuştur. 2020 yılının yazında yapılması planlanan EURO 2020, korona virüs salgını nedeniyle 2021 yılına ertelenmiştir. Turnuva 2021 yılında yapılmasına rağmen, UEFA’nın aldığı karara göre adında ve ev sahipliği yapacak ülkeler kısımlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

EURO 2020’ye ev sahipliği yapan ülkeler; Almanya, Azerbaycan, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İskoçya, İspanya, İtalya, Macaristan, Romanya ve Rusya’dır. 11 farklı şehirden 11 farklı stadyumda oynanacak EURO 2020’de, EURO 2016’da olduğu gibi 24 ülkenin milli takımları mücadele edecektir.

EURO 2020 Formatı Nedir? EUR0 2020 Grupları

2020 Avrupa Futbol Şampiyonasına ait elemeler, 2019 Mart – 2020 Kasım tarihlerinde toplam 55 ulusal takımın katılımıyla gerçekleşmiştir. Kosova, ilk defa eleme sürecinde yer alan takım olurken, elemelerde sonucu Finlandiya ve Kuzey Makedonya’da tarihlerinde ilk kez finallere katılma hakkına sahip olmuşlardır.

Elemeler neticesinde oluşan grup ve play-off maçlarından sonra kalan takımların gruplarının belirlenmesi için Romanya’nın Başkenti Bükreş’te yer alan ROMEXPO Sergi Merkezinde 30 Kasım Cumartesi günü kuralar çekilmiştir. Kura sonucunda; EUR0 2020’ye katılan takımlar ve grupları şu şekildedir:

• A GRUBU: Türkiye, İtalya, Galler, İsviçre
• B GRUBU: Danimarka, Finlandiya, Belçika, Rusya
• C GRUBU: Hollanda, Ukrayna, Avusturya, Kuzey Makedonya
• D GRUBU: İngiltere, Hırvatistan, Çekya, İskoçya
• E GRUBU: İspanya, İsveç, Polonya, Slovakya
• F GRUBU: Portekiz, Fransa, Almanya, Macaristan

Avrupa Şampiyonası organizasyonunun 60. Yıl dönümüne denk gelen EURO2020’ye tarihte ilk kez 12 ülke ev sahipliği yapmıştır. EURO 2020’nin açılış maçı; İtalya ile Türkiye arasında 12 Haziran 2021 Cuma günü Roma Olimpiyat stadında oynanmıştır.