Bir Saat Erken Uyanmak Depresyon Riskini Çift Haneli Rakamlara İndiriyor

JAMA Psikiyatri dergisinde 26 Mayıs’ta yayınlanan kapsamlı yeni bir genetik araştırma, sadece bir saat önce uyanmanın, bireyin ana depresyon riskini %23 oranında azaltabileceğini öne sürüyor.

Colorado Boulder Üniversitesi ve Broad MIT ve Harvard Enstitüsü‘ndeki araştırmacılar tarafından 840.000 kişi üzerinde yapılan çalışma, bir bireyin belirli zamanlardaki uyuma eğilimlerinin, depresyon riskine etki ettiğini gösterdi.  Daha önce yapılan araştırmalara göre; uyku zamanlaması ile ruh hali arasında bir ilişki olduğu biliniyordu fakat bir fayda görmek için insanların ne kadar erken kalkması gerektiği biliniyordu.

CU Boulder’da bütünleştirici fizyoloji yardımcı doçenti olan kıdemli yaratıcı Celine Vetter: ” Bir saat erken uyku zamanlamasının bile önemli ölçüde daha düşük depresyon riski ile ilişkili olduğunu bulduk. ” dedi.

Erken Kalkmanın Depresyon Riskini Azalttığını Gösteren Çalışmalar

Erken kalkmanın depresyon riskini azaltmasıyla ilgili, 2018 yılında Vetter; 32000 kişi üzerinde bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmaya göre 4 yıl boyunca erken kalkan kişilerin, %27 oranında depresyon riskinin azaldığı ispatlanmıştı.

Harvard Tıp Okulundan mezun olan Daghlas, uyku süresini değiştirmenin, gerçekten koruyucu olup olmadığını ve ne kadar vardiya gerektiği konusunda daha net fikir edinmek için, DNA test şirketlerinin araştırmalarını içeren geçmiş verilere göz attı. Daghlas; neden ve sonucun deşifre edilmesine yardımcı olmak için genetik çağrışımlardan yararlanan “ Mendelian randomizasyonu “ adlı bir yöntem kullandı. Daghlas:  Genetiğimiz doğumda belirlenir, bu nedenle diğer epidemiyolojik araştırma türlerini etkileyen bazı önyargılar genetik çalışmaları etkilememe eğilimindedir, dedi.

” Saat geni ” PER2 adı verilen varyantlar da dâhil olmak üzere 340’tan fazla yaygın genetik varyantın bir kişinin kronotipini etkilediği bilinmektedir ve genetiğin toplu olarak uyku zamanlaması tercihimizin %12-42’sini etkilediği bilinmektedir.

Erken Kalkma Genetik Varyantları Olanlar Daha Düşük Depresyon Riskine Mi Sahip?

Araştırmalar 7 gün boyunca uyku izleyicilerini takan 85.000 kişi üzerinde gerçekleşti. Ayrıca uyku tercihi anketlerini dolduran 250.000 veri dâhil edilip, 850.000  kişiye kadar bu varyantlar hakkında tanımlanmamış genetik verileri değerlendirdi. Bu araştırma, genlerdeki değişkenlerin, bir saat erken uyuduğumuzda ve uyandığımızda nasıl etkilendiğinin daha ayrıntılı bir resmini verdi.

Bu örneklerin en büyüğünde, ankete katılan deneklerin yaklaşık üçte biri kendini sabah kuşları olarak tanımladı, %9’u gece kuşuydu ve geri kalanı ortadaydı. Deneye katılanların; genel olarak, ortalama uyku orta noktası; sabah 3’tü, bu durumda gece 11’de yatıp sabah 6’da kalktıkları gözlemlendi

Bu bilgilere göre araştırmacılar; genetik bilgilerin yanı sıra anonimleştirilmiş tıbbi ve reçete kayıtlarını ve majör depresif bozukluk tanılarıyla ilgili anketleri içeren farklı bir çalışmaya yönelerek; yeni istatistiksel teknikler kullanıp; erken kalkmaya yatkın olan genetik varyantları olanların, daha düşük depresif bozukluk riskine sahip olduğunu tespit ettiler.

Yatma zamanı ile uyanma zamanı arasındaki; her bir saatlik erken uyku orta noktası, majör depresif bozukluk riskini %23 oranında azaltıyor. Örneğin; gece 1’de uyuyan birisi, bunun yerine gece 12’de uyursa; depresif bozukluk riskini, %23 oranında, eğer gece 11’de yatağa gidersek, yaklaşık %40 oranında azaltabiliyor.

Erken Uyku Programına Geçmek İsteyenler İçin Tavsiyeler

Zaten erken kalkanların, daha erken kalkmasının ise bir fayda sağlayıp sağlamadığı ise henüz bilinmiyor. Ancak orta aralıkta veya akşam aralığında yer alanlar için; daha erken bir yatma saatine geçmek, kesinlikle fayda sağlayacaktır.

Bazı araştırmalar, erken kalkanların; gün boyunca daha fazla ışığa maruz kalmalarının, ruh halini etkileyebilecek bir dizi hormonal etkiyle sonuçlandığını öne sürüyor. Daglash; Sabah insanları için tasarlanmış bir toplumda yaşıyoruz ve akşam insanları genellikle bu toplumsal saatle sürekli bir uyumsuzluk halindeymiş gibi hissediyorlar, dedi.

Vetter, daha erken bir uyku programına geçmek isteyenler için tavsiyelerini şöyle sıralıyor:

• Günleriniz aydınlık, geceleriniz karanlık olsun,
• Sabah kahvenizi verandada için,
• Mümkünse işe bisikletle gidin veya yürüyün,
• Akşamları elektronik aksamları kısın.