Böcek Türlerinin Yüzde 40’ı Önümüzdeki Birkaç On Yılda Yok Olabilir

Böcekler, Dünya üzerindeki canlı ekosisteminin bir parçasıdır. Hatta Dünya çapındaki hayvan türlerinin yaklaşık %90’ını oluşturan bir canlı türüdür, ancak hayatta kalmaları risk altındadır. Bazı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan hayvanlardaki gibi ana faktör yine insanlar. Biz insanların kentleşmesi ve sanayileşmesi sonucu iklim değişikliği ve tarımda yoğun olarak kullanılan pestisitler ve gübreler böceklerin yüzde 40’ının tehlike altına sokuyor.

Hızlı kentleşme ve sanayileşme adımları doğal dengeye zarar vererek, iklim değişikliğini de neden olarak geri dönülmez bir yola doğru sürüklenmemize neden oluyor.

İnsanlar, dolaylı yoldan da olsa, böcek türlerinin %40’ını yok olma tehdidiyle karşı karşıya bırakmış durumda. Üstelik birçok doğal dengeyi alt üst eden insanoğlu, bu seferde sadece böcek türlerinin yüzde 40’ını tehlike altında bırakmış gibi gözükse de, bitki türlerini de tehlike altında bırakarak, döngüye yine zarar vermiş oluyor. Böcek türlerinin yok olma riskinin sonuçları, ileriki yıllarda sıcaklık artışı ve çekirge salgınlarını da tetikleyebilir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş tüm Dünya’da benimsenmeye çalışılsa da sadece bu tedbirin ve bu tedbirinde bazı ülkeler tarafından alınmasının yeterli olmayacağını görerek, doğaya zarar vermeyi bırakmadığımız sürece, birçok canlı türünü yok etmeye devam edeceğiz gibi duruyor.

Heinrich Böll Vakfı tarafından yayınlanan Böcek Atlasına göre; önümüzdeki on yıllarda böceklerin yüzde 40’ının nesli tükenebilir ve bu durum bitki türlerinin tozlaşması, tarımsal zararlıların biyolojik kontrolü ve denge için gerekli bir süreç olan besin döngüsü gibi çeşitli çevresel hizmetleri tehlikeye atabilir. Atlas’ın yazarları; sonunda insanlığın gıda güvenliğini tehdit edecek olan ekosistemlerin, iyi uygulamalara ek olarak, böceklerden korunmanın kamu politikalarına da ihtiyacı olduğunu vurgulamaktadır.

Brezilya, yaklaşık 90.000 böcek türüne ev sahipliği yapıyor, toplamın neredeyse %9’una tekabül eden, gezegendeki en büyük çeşitliliğe sahipler. Ancak tahminler, Brezilya faunasının 500 bin ile bir milyon arasında tür içerebileceğini gösteriyor.

Böcek Türlerinin Yüzde 40’ının Yok Olma Riskinin Nedenleri

Böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin nedenlerinden konumuzun başında kısaca bahsettik fakat durumun ciddiyetini ve sonucunun nerelere varacağını görmek için, bu nedenleri detaylıca inceleyelim.

• Pestisitler: Ülkelerde gıda sağlamak için kullanılan bitkilerin %76’sı hayvanlar tarafından tozlaşmaya bağlıdır. Aşırı kullanım tozlayıcı popülasyonları etkiler ve tarımsal üretimi etkileyebilir. Ayrıca sözde pestisitler, tarımsal zararlılarla beslenen ve onları doğal olarak kontrol eden böceklerin sayısını ve çeşitliliğini de azaltarak, bir kısır döngü içinde pestisit uygulamalarına olan ihtiyacı daha da artırmaktadır.
• Monokültür: Monokültürü tanımlayacak olursak; büyük bir toprak parçasını bir bitkiyle kaplamak demektir. Belirli bitkiyi tozlaştıran böceklerin başarılı olması, diğerlerinin başarısız olmasıdır. Brezilya Orta Batısı gibi savan bölgelerinde yaygın olan çalılar ve ara sıra ağaçlar, biçerdöverlere yer açmak için kaldırılır ve mevcut habitat çeşitliliği daha da azalır. Ortam homojen hale gelir. Pestisitler, böceklerin uçuşunu ve yavrularını öldürür, iter, yönünü şaşırtır. Nehirlerin güzergâhı, sulama ve drenaja izin verecek şekilde değiştirilir.
• İklim değişikliği: Tozlayıcılar gibi faydalı böceklere zarar verir, ancak haşere türlerini çoğaltabilir ve tarım bitkilerinin saldırılarına karşı toleransını azaltabilir. Yüksek sıcaklıklar, ormansızlaşma ve düzensiz kentleşme sağlık için de bir risk oluşturur. Bu ortamlar, Sarı Humma Sivrisineklerinin çoğalması için uygun ortamlar olduğu için, bu sivrisinekler de, dang, zika ve chikungunya gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.

Böcek Türlerinin Yüzde 40’ının Yok Olma Riskinin Sonuçları

Böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin nedenlerini incelediğimiz göre, böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin sonuçlarını inceleyerek nelere sebebiyet verebileceğini detaylıca öğrenelim. Sıcaklıktaki artış, bu böceklerin gelişimini, davranışını ve üremesini etkileyerek çekirge salgınlarını da tetikleyebilir. 17. yüzyıldan beri Brezilya’da çekirge saldırılarının kayıtları var ve son büyük tehdit Ağustos 2020’de, çekirge bulutlarının Arjantin ve Paraguay’ı geçerek ülkeye girme tehdidinde bulunduğunda gerçekleşti.

Hükümetler Arası Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Platformu (IPBES) tarafından yapılan bir araştırma, hayvanlar tarafından tozlaşma olmadığında karpuz, balkabağı, kakao ve Brezilya fıstığı gibi gıdaların üretiminin %90’dan fazla düşebileceğini gösteriyor.

Böcekler, genellikle insanlar tarafından korkulan, ancak doğada büyük önemi olan, görünürlük kazandırmayı amaçlayan bilimi popülerleştirmek için harika bir araç olarak çalışıyorlar. Böcekler, genellikle olumsuz bir ışık altında, zararlı ve korkunç olarak görülürler, ama işin aslın öyle değil. Biyoçeşitlilik, gezegendeki yaşam ve bir bütün olarak gıda için, kendi türümüzün hayatta kalması için temel olan çok büyük bir öneme sahip.

Tür, işbirliğinin dinamikleri ekonomik ve sosyal öneme sahiptir. Örnek olarak, çoğu arıcı aile çiftçisi olduğundan, düşük gelirli Brezilya bölgelerinde arılar önemli bir rol oynamaktadır. İşbirlikçi böcekler arasında öne çıkan bir diğer nokta, istenmeyen türlerin biyolojik kontrolünde görev yapan uğur böcekleridir.

Böcek Türlerinin Yüzde 40’ının Yok Olma Riskinin Önlenmesi

Böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin nedenleri ve böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin sonuçlarını inceledik. Bunlardan sonra hepimizin aklında oluşan soru peki çok mu geç? Hiçbir şey için geç olmamakla beraber, riskin nedenleri ortadan kaldırılmadığı sürece bulunacak her çözüm geçici olacaktır. Böcek türlerinin yüzde 40’ının yok olma riskinin önlenmesi için; riski oluşturan ana nedenler olan kentleşme ve iklim değişikliği için hızlı bir aksiyon alınamayacağını düşünürsek, alternatif çözümlerle bu riski en aza indirip, önümüzdeki yıllarda da asıl kök sebepleri ortadan kaldırırsak, riski de ortadan kaldırmış oluruz.

Bir öneri, biyolojik çeşitliliği ve türlerin hayatta kalmasını garanti altına almak için daha dostça bir çözüm olarak agroekoloji dir. Örneğin, çeşitlendirilmiş agro-ekosistemlerin kullanımı, ekinlerdeki türlerin ve etkileşimlerin sayısını artırarak böcek topluluklarına istikrar getirir. Brezilya’da, ingá ağaçlarının serpiştirildiği kahve plantasyonlarında başarılı deneyimler vardır. Daha fazla meyve üretmenin yanı sıra, bu koşullar altında yetiştirilen kahve, kahve yaprağı madencisinden daha az etkilenir.

Brezilyalı ve yabancı bilim adamları da dahil olmak üzere 34 yazarın çalışmasının bir sonucu olarak Atlas, tarımda biyolojik çeşitliliği koruyan ekolojik uygulamalara ve türlerin korunmasını teşvik eden kamu politikalarına dayalı olarak durumu tersine çevirmek için alternatifler önermektedir. Bilgiyi ve sorunu her tür halka, hatta sıradan insanlara yaymak için bir eğitim aracı olarak kullanılmalıdır.