Bonsai Nedir? Bonsai Ağacı Nasıl Yetiştirilir? Bonsai Ağacı Özellikleri

Bonsai, özel teknikler kullanılarak, ağaçların uygun saksılarda, minyatürleştirilmesi, bodurlaştırılarak büyütülmesi sanatıdır. Son zamanlarda birçok doğum günü, sevgililer günü gibi özel günlerde insanların birbirine gönderdiği bonsai ağaçları merak konusu oldu. Japonların, Dünyaya yaymış olduğu, felsefe, ressamlık, heykeltıraşlık ve bahçıvanlığın birleşmesiyle ortaya çıkmış olan Bonsai ne demek? Olarak sözlük anlamına bakalım.

Bonsai kelimesi “bon“ ve “sai” kelimelerinin birleşimiyle türetmiş bir sözcüktür. Japonca kökenli bu sözcükte “bon” kelimesi, tepsi (tabak) anlamına gelirken, “sai” kelimesi ise bitki anlamına gelmektedir. Bonsai ne demek? Sorusunun cevabı da saksıdaki ağaç veya bitki anlamına gelir. Bu sanatın, minyatür ağaçlar olduğundan yola çıkarak uygun olan tanımlamanın saksıdaki ağaç olduğunu söyleyebiliriz. Bu ağacı, Dünyaya tanıtanlar Japonlar olsa bile, ilk bonsai ağaçları Çinliler tarafından yetiştirilmiştir. Bonsai’nin tarihine bakıldığı zaman birçok bilgi, efsane ve farklı söylemler ile karşılaşıldığını söyleyebiliriz. Kesin olan bilgi şudur ki; bonsai’nin tarihi asırlar öncesine dayanmaktadır. Bonsai sanatı, 7.-9. Yüzyıllar arasında Japonya’ya Çin’den gelmiştir. Çin’de, Penjing adı verilen ağacın çeşitli tekniklerle bodurlaştırılıp, minyatürleştirilmesi ile bu sanatın tarihi başlamış oldu.

Binlerce yıllık geçmişe sahip bonsai sanatının tarihinde bahsedilen penjing ağacının bir farkı vardır. Penjing adı verilen ağaç, bir saksıda bir ağaç olarak şekilde değil, birkaç minyatür ağaç olacak şekilde yetiştirilmiş ve ağacın gölgesinde bir köylü olacak şekilde tasvir edilmekteydi.

Bu sanata, Çin’den çıktıktan sonra farklı coğrafya ve kültürlerde rastlanmıştır fakat yetiştiriciliğine sanatsal boyutu kazandıran Japonlar olmuştur. Bonsai’nin Japonya’ya 10.yüzyılda Budist rahipler tarafından taşındığı tahmin ediliyor.

Bonsai Ağacı Çeşitleri Nelerdir? Bonsai Ağacı Nasıl Yetiştirilir?

Ficus, Aser, Platanus, Carpinus, Ardıçlardan oluşan türler, hassas bir bakım gerektirir. Bu ağaçları yetiştirmeye karar veren birinin, sabırlı olması gerekmektedir. Yetiştirilmiş bir bonsai ağaç örneğine bakarak, hızlı ve kolay bir yetiştirici olunabileceği düşünülmemesi gerekir. Çünkü bu ağacı yetiştirmek için sabır oldukça önemlidir. Bu ağacı yetiştirmek için, önce istenen türe karar vermek gerekir. Yetiştirilmek istenen türe karar verildikten sonra, sıra ağaç seçimindedir. Ağaç seçini sırasında kalın gövdeli, gövdeden yeterli sayıda ve her yöne dalları çıkan bir ağacın seçilmesi tavsiye edilir.

Bu ağacı yetiştirmek için tavsiye edilen 6 yöntem bulunmaktadır.

• Tohumdan yetiştirmek
• Fidandan yetiştirmek
• Çelikten üreterek yetiştirmek
• Havai köklendirme yaparak yetiştirmek
• Yamadori yani doğadan toplamak
• Laboratuvar ortamında kültür uygulaması ile yetiştirmek

Bu sanat, ağaca duyulan saygı ve ağacın yaşaması temeline dayanan bir sanat olduğu için, ilgiyle yetiştirilmesi gerekmektedir. Süpürge, rüzgâra açık ve şelale şekillerinde bulunan bonsailer Japonların doğaya olan tutkularını yansıtarak, oraya çıkardıkları minyatür ağaçlardır.

Her geçen gün yeni binaların yükseldiği şehirlerde, insanların doğaya olan özlemini minyatür olarak yansıttığı bonsailerin iklimlere ayak uydurmaları zordur. Bir bebek büyütür gibi ilgiyle büyütülmesi gereken bonsailer yetiştirilirken, toprağın nemi, seçilen saksının özelliği, ışık ve doğal koşullara dikkat edilmelidir.

Bonsai Ağacı Yetiştirmek İsteyenlerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Bonsai türlerinden en popüler olanı Ficus, en ufak bonsai mame’dir. Popüler olanların ortalama boyu 15 cm’dir. Normalde bu ağaçlarının dar ve sığ bir saksıda yetiştirildiğini görülmektedir. Fakat bu ağacı yetiştirmeye yeni başlayanların bu şekilde bir saksı yerine ağaç, istenilen forma ulaşıncaya kadar bol topraklı ve mümkün olan en büyük saksıda yetiştirilmesi tavsiye edilmektedir. Bu durum, serbest ve hızlı büyüme sağlar. Ağaç istenilen forma ulaştıktan sonra, budama yoluyla, minyatürleştirilerek dar ve sığ bir kaba uygun şekilde alınabilir.

Bu ağacı yetiştirmek isteyenlerin dikkat etmesi gereken bir diğer konu, ne fazla ne de az sulama yapılmasıdır. Gerektiği kadar düzenli bir sulama ve gübrelemesi yapılan ağaç, sağlıklı bir yapıda olur

Yamadori yöntemiyle, yani doğadan toplama yöntemi ile bir bonsai bulabilirseniz, yıllarla ifade edilen bonsainin istenilen seviyeye gelmesi ile ilgili durum için zamandan tasarruf etmiş olursunuz. İyi bir bakımla 3 sene gibi bir zamanda dal ve kök terbiyesi sağlayarak, ağacı iyi bir forma sokabilirsiniz. Ayrıca doğadan elde edilen yani özgün özelliklere sahip olanlar yüksek fiyatlara satılabilir.

Bonsai Ağacının Bakımı İle İlgili İpuçları

 Bonsai nedir? Tarihçesi ve özellikleri gibi birçok konuya değinerek Bonsai ağacı hakkında detaylı bilgiler edindik. Son olarak bu ağacı yetiştirmek isteyenler için bazı ipuçları verelim.

• En önemli konu olan sulamadan tekrar bahsedelim. Küçük ağacınızın sulama konusu çok önemlidir. Çünkü fazla sulanan ağacın kökünde çürümeler olurken, az sulanan bonsai ise kuruyarak ölür.
• Sulama yapmadan önce toprağı kontrol edin, sulamayı yavaş yavaş, toprak suyu emene kadar yapın. Sıcak havalarda gün aşırı, kışın 3 günde bir sulama yapmanız tavsiye edilir. Su miktarını toprağa göre belirlemeyi unutmayın.
• Ağacı soğuk bir yerde bırakmayın. Ortalama 13 – 18 derece arasında olan bir ortam tercih edilmelidir.
• 2 -3 yılda bir toprağını değiştirip, yılda 4 defa vitamin ile besleyin. Toprak değişimlerinde toprağın kuru olduğuna emin olun, böylece kökler zarar görmez.
• Budama işlemlerini yazın ve kışın yapmayın, bahar aylarını tercih edin.
• Bonsai ağacının bulunduğu ortam karanlık olmamalı, aydınlık olan yerler tercih edilmelidir. Tüm gün ve direkt güneş alan yerde değil, sabah ve öğlen güneş aydınlığını alabilecek bir yerde bulundurulması gerekmektedir.
• Yaprakları sulamayı ihmal etmeyin. Fıs fıs ile duşlama tekniği kullanın, fakat yaprakları suladıktan sonra üzerinde damlacık kalmadığına emin olun. Eğer yaprakların üzerinde damlacık kalırsa, mercek görevi yaparak güneş ışığı ile ağacınızı çürütür.
• Bonsai yetiştirmek isteyenlerin dikkat etmesi gereken bir diğer konu da sulama kadar önemli olan, yaprak döküm zamanıdır. Ağacınız sonbahardan önce yaprak dökmeye başlarsa, saksı değişimi istiyor demektir.