Çölyak Hastalığı Nedir?

0 576 2 dakika okuma süresi

Çölyak hastalığı, tahıllarda bulunan bazı proteinlere karşı toleranssızlığın olduğu doğuştan bir hastalıktır. Çölyak hastalığının sadece son yıllarda ortaya çıkan yeni bir hastalık olduğu yönündeki yanlış görüşü sıklıkla duyabilirsiniz. İlk kez çölyak hastalığı yaklaşık bin yıl önce tarif edildi ve daha sonra ‘’Morbus coeliacus’’ adını aldı. Son yıllarda, gelişmiş teşhis yöntemleri sayesinde, çölyak hastalığı prevalansının daha önce düşünülenden çok daha geniş olduğu ve hastalığın atipik formlarının pek çoğunun gastrointestinal sistemin başka bir patolojisi için alındığı açıkça ortaya çıktı.

Çölyak Hastalığının Nedenleri

Çölyak hastalığının nedeni, ince bağırsak villiklerinin atrofik iltihaplanmasıdır. Bunlar, tahıllardan ve bunlardan ürünlerden elde edilen belirli protein fraksiyonlarının etkisi altında meydana gelir. Buğdayda glüten (aka gliadin), yulaf, avenin, arpa, hordein, çavdar, sekalinin içindedir. Buğday ve buğday unu ürünleri yaygın olduğu için çölyak hastalığı glüten enteropatisi olarak da adlandırılır.

Gluten intoleransı doğuştandır. Patolojinin ortaya çıkış mekanizması henüz çalışılmamıştır. Bazı köken teorileri öne sürülmüştür, ancak, hiçbiri kapsamlı açıklamalar sunmamıştır. Günümüzde en ikna edici olan, çölyak hastalığında kalıtsal bağışıklık bozuklukları teorisidir, çünkü; çölyak hastalığı olan çocukların ebeveynlerini incelerken birçok vakada hastalığın gizli formlarının ortaya çıktığı bulunmuştur.

Çölyak Hastalığının Belirtileri

Çölyak hastalığı belirtileri, erken çocuklukta, diyette glüten içeren yiyeceklerin ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Çölyak hastalığı ilk başta çocuklarda barsak bozukluğu olarak kendini gösterir. Dışkı sertleşir ve bol, genellikle köpüklü olur. Hastalık bu aşamada tespit edilmezse ve terapötik önlemler alınmazsa, kalsiyum emilimi daha da bozulur ve bu da raşitizmin karakteristik kemik deformasyonlarının ortaya çıkmasına neden olur.

Bu nedenle, çocuklarda çölyak hastalığı, ebeveynlerin ve pediatristlerin sıklıkla yanıltıcı olmasını sağlar, çünkü; çölyak hastalığının semptomları, diğer bazı hastalıkların semptomlarına benzerdir. Ancak, hastalığın erken aşamalarında tespit edilmesi çok önemlidir.

Çölyak Hastalığı Teşhisi

Çölyak hastalığının teşhisi, diğer sindirim bozukluklarına benzer olduğu için, şüpheli gastroenterolojik patoloji durumunda ayrıntılı bir tanı konması çok önemlidir. Bu çok önemlidir, çünkü çölyak hastalığını düzeltmek zor değildir, ancak ileri vakalarda hastalık birçok ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Çölyak hastalığından şüpheleniliyorsa, spesifik antikorların içeriği için immünolojik bir kan testi (serodiagnosis) yapılır.

Böyle bir analize GSE (Glutene duyarlı enteropati) denir. Yağ ve karbonhidratlar için dışkı testi yapılır. Karmaşık durumlarda, ince bağırsaktaki mukoza zarının bir biyopsisi gereklidir. Yetişkinlerde çölyak hastalığı, semptomların örtük niteliği nedeniyle, immünolojik bir kan testi ve ince bir bağırsak biyopsisi ile tam bir gastroenterolojik inceleme gerektirir.

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Çölyak hastalığı için diyet tedavinin ana yöntemidir. Diyet olmadan ilaçtan bağımsız olarak çölyak hastalığı tedavi edilmez. Çölyak hastalığı için diyetin ana prensibi küçük miktarlarda bile olsa gluten içeren ürünlerin tamamen dışlanmasıdır. Küçük çocuklarda normal bebek formülü, soya veya kazein hidrolizatına dayalı özel formülasyonlarla değiştirilir. Çocuklarda çölyak hastalığı, glütensiz bir diyet uygularken, ters bir gelişime maruz kalır, çocuklar hızla psikomotor becerilerde akranlarıyla yetişirler ve daha sonra onlardan farklı değildir. Sıkı bir diyet tedavisine başladıktan sonra çölyak hastalığı semptomları 3 ila 6 ay içinde kaybolur, ince bağırsağın atrofik villuslarının iyileşmesi için çok zaman gerekir. Glutensiz diyet kesinlikle ve ömür boyu uygulanmalıdır.