Dünyada Lityum Rezervleri En Fazla Olan Ülkeler

Atom numarası 3 olan lityum, periyodik tablonun sol üst köşesinde yer alır. 1817 yılında, 1800’de keşfedilen perlit mineralini analiz eden, Jöns Jakob Berzelius’un öğrencilerinden biri olan Johann August Arfvedson tarafından tespit edilmiştir. Gümüşi beyaz rengi havaya maruz kaldığında oksidasyonda kararan lityum, en elektropozitif metaldir (standart bir hidrojen elektrota karşı −3,04 V), en hafif ( M = 6,94 g mol -1 ) ve en az yoğun olandır ( ρ = 0,53 g cm −3 ) oda sıcaklığında katı elementtir ve ayrıca oldukça yanıcıdır.

Bu yüksek reaktivite nedeniyle, lityum yalnızca doğadaki bileşiklerde (tuzlu sularda veya sert kaya minerallerinde) bulunur ve susuz atmosferlerde, mineral yağda veya sızdırmaz, boşaltılmış ampullerde saklanmalıdır.

Lityum Nedir? Lityum Nasıl Elde Edilir?

Lityum, yaklaşık 200 yıldır bilinen, enerji depolama ve elektrikli otomobiller göz önüne alındığında önemi hızla artan bir elementtir. Bununla birlikte, sert kayalardan lityum çıkarmak oldukça zahmetli ve pahalıdır.

Şu anda üretilenlerin çoğu ( yaklaşık %83 ), tuzlu su göllerinden ve tuzlalardan gelmektedir. tuzlu su önce gölden bir dizi sığ havuza pompalanır, sonra konsantre edilir. Sonraki işlemde, lityumun çökeltilmesi için soda ile muamele edilir. (Li₂CO₃. )Deniz suyunda önemli miktarda lityum bulunur, ancak geri kazanımı daha zor ve oldukça pahalıdır.

Lityumun enerji geçişinde öncü bir rol oynaması, lityumun elde edilmesi için birçok yöntem izlenmesine neden oluyor. Her ne kadar lityumun çıkarılmasında farklı yöntemler izlense de, genel olarak büyük tuzlu su havuzlarından güneş buharlaşması ile elde ediliyor, diğer bir yöntem ise spodumen mineralinin sert kaya çıkarması yoludur.

Lityumun Önemi

Dünyada önemi giderek artan bir metal olan lityum elektronik ve otomobil gibi büyük endüstrilerin en önemli unsurlarından biridir. Örneğin elektrikli arabalar için şarj edilebilir pillerin geliştirilmesinin temelini oluşturur. Bu nedenle en büyük lityum rezerv miktarına sahip olan ülkeler, lityum ile ilgili çalışmalara daha fazla önem göstermeye başladı.

Lityumun önemi son yıllarda arama faaliyetlerinin de hızlanmasına neden oldu. Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırması (USGS), 2019 yılında yaptığı bir araştırmada Dünya çapında yaklaşık 80 milyon ton lityum rezervi olduğunu tahmin ettiğini belirtmişti. Analistlere göre, küresel lityum talebi 2024 yılına kadar iki katına çıkacak.

Dünyada Lityum Rezervleri En Fazla Olan Ülkeler

Lityumun önemini belirttikten sonra, Dünyada lityum rezervleri en fazla olan ülkeleri ile tanışalım. Gelişim aşamasından bağımsız olarak, ilk önce metalin “toplam rezervleri” ile ilgili olduğunu vurgulamadan olmaz. Maden rezervleri söz konusu olduğunda, en yüksek miktara sahip ülkeler sırasıyla Şili, Avustralya, Arjantin, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri olacaktır.

Bolivya: En büyük lityum rezervine sahip ülke

Yayla ülkesi, Güney Amerika’da “lityum üçgeni” olarak adlandırılan bölgenin bir parçasıdır. Aslında Bolivya, bu bölgedeki tüm rezervlerin üçte birine sahiptir, bunlar da Şili ve Arjantin’den oluşmaktadır.

Halihazırda Bolivya’nın 21 milyon ton lityuma sahip olduğu tahmin ediliyor ve bu miktar dünya çapındaki toplam kaynakların dörtte birini de kapsıyor. Bolivya’da yer alan ünlü Uyuni tuz dairesi, en büyük lityum yatağı ve o kadar büyük ki uzaydan görülebiliyor.

Ancak buna rağmen, Bolivya lityum rezervleri; teknik, coğrafi ve elbette politik faktörler nedeniyle gelişemedi.

Arjantin: dünyanın en büyük ikinci lityum rezervine sahip ülkesi

USGS raporuna göre lityumun 17 milyon ton rezervi Arjantin’de yer alıyor. Dünyanın lityum rezervleri en fazla ülkeler arasında ikinci sırada yer alan Arjantin’de; Salar del Hombre Muerto alanı ülkenin en dikkate değer lityum kaynaklarından biri olarak öne çıkıyor.

Aynı şekilde Bolivya ve Şili’de olduğu gibi Arjantin’de de lityum rezervlerinin büyük tuz yataklarında bulunduğunu söylemekte fayda var. Böylece mineral, tuzlu su birikintilerinden güneş buharlaşması yoluyla çıkarılır.

Şimdiye kadar lityum rezervinin 1,7 milyon ton olduğu tahmin edilse de, ülkedeki ekonomik istikrarsızlık, bu metalin çıkarılmasıyla ilgili olan gelişmeleri engelliyor.

Şili: En büyük lityum madenciliği rezervlerine sahip ülke

Şili, önceki iki Güney Amerika komşusuna kıyasla en az toplam lityum rezervine sahip ülke. Ancak bu ülke, lityum madenciliği endüstrisini en iyi geliştiren ülkedir.

USGS’nin 2019 raporuna göre; Şili’nin 9 milyon ton lityuma sahip olduğu tahmin ediliyor. Raporun yayınlandığı aynı yılda, lityum madenciliği rezervleri 8,6 milyon tona ulaştı. Böylece Şili, kendisini Dünyadaki en büyük lityum madenciliği rezervine sahip ülke olarak konumlandırdı. Ayrıca, 2019 yılında Şili, 18.000 ton üretime ulaşan ikinci küresel lityum üreticisi oldu.

Şili’deki lityum endüstrisindeki önemli bir detay ise dikkatleri çekiyor; Şili, Bolivya ve Arjantin’in daha nemli bölgelerine göre, buharlaştırma yoluyla ekstraksiyon için daha uygun koşullar sahip. Bu koşullar, tuzlu sudaki yabancı maddelerin daha iyi azaltılmasını sağlar ve Pasifik Okyanusu’nun yanındaki konumu ihracat için önemli bir rol oynar.

Amerika Birleşik Devletleri: Nevada’da tek bir maden projesi

USGS’nin raporuna göre; Kuzey Amerika ülkesi toplam 6,8 milyon ton lityum rezervine sahip fakat üretim faaliyeti minimumdur. Neva’da da yer alan aktif bir operasyon bulunuyor ve yerel lityum talebi ise esas olarak; Şili ve Arjantin tarafından karşılanıyor.

Amerika Birleşik Devletleri, lityum üretimini arttırma niyetinde fakat bu kısa vade de gerçekleşecek mi hep birlikte göreceğiz. ABD’deki lityumun kıtasal ve jeotermal tuzlu sularda, hektoritin yanı sıra petrol sahası tuzları ve pegmatitlerin de bulunduğunu belirtmekte fayda var.

Avustralya: Lityum üretiminde 1 numaralı ülke

Avustralya, Dünyanın en büyük lityum rezervine sahip ilk 5 ülkenin sonuncu pozisyonunda olmasına rağmen, 2019 yılında 42.000 ton üretim yaptı. Yani 6.3 milyon ton toplam rezervi ile Şili’nin iki katından fazlasını üretti (18.000 tonla üretimde ikinci sırada). Ancak lityum madenciliği rezervlerinde Avustralya 2,8 milyon tonla ikinci sırada yer alıyor.

Avustralya, lityumun çıkarılmasının, spodümenden sert kaya madenciliği yoluyla gerçekleştiriyor. Bu, yüksek seviyelerde lityumun yanı sıra alüminyum da içeren bir mineraldir. Ayrıca ülkedeki Greenbushes projes’nin, lityum çıkarmak için Dünyanın en büyük projesi olduğunu da belirtelim.