Germiyanoğulları Nerede Kuruldu? Germiyanoğulları Beyliği Ne Zaman Osmanlıya Katıldı?  

Germiyanoğulları, Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra ortaya çıkan Anadolu Beyliklerinden biridir. Merkezi Kütahya olan Germiyanoğulları, çıkış noktasıyla ilgili bazı farklı görüşler vardır. Bu görüşler; Oğuzların Afşar boyuna mensup oldukları, Harezmi oldukları ya da Türkmen ve Kürtlerin oluşturduğu bir beylik olduğu yönündeki farklı görüşlerdir.

Anadolu Selçuklu Sultanı, Sultan I. Alâeddin’in, Kütahya’yı kesin bir Türk toprağı haline getirilmesiyle, bu bölgeye yoğun bir şekilde Türkmen yerleşmesi olmuştur. Baba İshak Ayaklanmasının bastırılmasından sonra, II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından; Kütahya ve çevresine Germiyan aşiretinin yerleştirilmesiyle, Germiyanoğullarının ilk temelleri atılmış oldu. 1277 yılında yaşanan Cimri Olayı sırasında, Batı Anadolu’da yer alan ve Anadolu Selçuklu Devletine bağlı olarak onlara hizmet eden Germiyanlılara, bu hizmetlilerin karşılığında Kütahya ve civarındaki topraklar tımar olarak verilerek, Germiyanoğullarının kuruluşu fiili olarak başlatılmış oldu. Moğolların, Anadolu’yu işgal edip, Anadolu Selçuklu Devleti üzerinde hâkimiyet kurmasıyla, Germiyanoğulları, Selçuklu – Moğol idaresinden çıkarak 1283’den itibaren bir beylik olarak teşkilatlandılar.

Germiyanoğulları bir beylik olarak teşkilatlandıktan sonra, Anadolu Selçuklu Devletiyle birçok savaş yapmıştır. Bu savaşlarda Germiyan eyaletleri yağmalanırken, bazılarında Anadolu Selçuklu Devleti bazılarında ise Germiyanoğulları’nın galip geldiği görülmüştür. Uzun yıllar süren savaşlardan sonra, bazı kaynaklara göre; 1299 yılında Germiyanlılar’ın görünüşte de olsa, Selçukluların hâkimiyetini tanıdıkları görülmektedir.

Osmanlı Devleti Padişahı olan I. Murat döneminde, Simav, Emet, Tavşanlı ve çevresi, çeyiz olarak Osmanlılara verildi. Ankara Savaşından sonra yeniden kurulan Germiyanoğulları, 1428 yılında II. Yakub Bey, memleketini, kız kardeşinin torunu olan II. Murat’a vasiyet ederek, Germiyanoğulları Beyliğinin, Osmanlılara katılmasını sağladı.

Germiyanoğulları Beyliğinin Sınırları ve Hükümdarları

Germiyanoğulları Beyliği Batı Sınırları Menderes Nehrini içerisine almaktaydı ve halk bu nehirden istifade etmekteydi. Germiyanoğullarının başlıca yerleşim yerleri ise şunlardır: Kütahya, Uşak, Gediz, Kula, Eşme, Alaşehir, Tavşanlı, Simav, Emet, Sarayköy, Banaz, Çivril, Denizli, Honaz, Dinar, Sarıgöl, Buldan ve Afyonkarahisar’dır. Germiyanoğulları Beyliği, hüküm sürdüğü dönemde yaklaşık yedi yüz kaleye sahip olmuştur.

Germiyanoğulları Beyliği 1278 yılında kuruldu, 1428 yılında ise dağıldı. Bu süreçte Germiyanoğulları Beyliğinin, dört tane hükümdarı olmuştur.

I. Yakub Bey

Germiyanoğulları Beyliği kurucusu, Yakub bin Kerimüddin Ali Şîr ‘dir. Beylik, onun zamanında en parlak devrini yaşamıştır. Anadolu Selçuklu Devletine hizmet ederken, emir-i kebir sıfatıyla çok önemli vazifeler edinmiştir. I. Yakup Bey döneminde, nüfus sahası Kırşehir’e kadar uzanmıştır, onun döneminde Anadolu’da en önemli beylik; Karamanoğulları Beyliğinden sonra Germiyanoğulları Beyliğiydi.

Yakup Bey’in, 1340’lı yıllarda vefat ettiğini tahmin edilmektedir.

Mehmed Bey (1340 – 1361)

Yakup Bey’in ölümünden sonra tahta Çahsedan veya Çağsadan lakabıyla bilinen oğlu Mehmed Bey geçmiştir. Savaşçı anlamına gelen lakabıyla anılan Mehmed Bey dönemi, Yakup Bey dönemi kadar parlak geçmemiştir.

Mehmed Bey döneminde; Katalanlar tarafından işgal edilen Küldi (Kula) kasabası Rumlar’dan, Bizans İmparatorluğu tarafından işgal edilen Angir (Simav) kasabası geri alınmıştır. Mehmed Bey döneminde, Aydınoğulları bağımsız hale gelmiştir. Mehmed Bey, 1361 yılında ölmüştür.

Süleyman Şah (1361 – 1387)

Şah Çelebi olarak da bilinen Süleyman Şah, babası Mehmed Bey’in ölümünden sonra tahta geçmiştir. Tahta çıktığı ilk yılları olaysız geçen Süleyman Şah, Karamanoğulları ile Hamidoğulları arasındaki mücadelede, Hamidoğullarını tarafını tutması, Karamanoğullarıyla arasını açmıştır.

Germiyanoğulları Beyliği; bu dönemde, kuzeyde toprak genişletme mücadelesi içerisinde olan Osmanlılar ile Güneydoğuda Karamanlılar’dan gelecek saldırıların tedirginliği içerisinde, arada sıkışmış bir beylik olarak, mücadelesini sürdürdü. Süleyman Şah, Osmanlılar ile yakın ilişki kurmak için kızı Devlet Şah Hatun’u, Yıldırım Bayezid ile evlendirip, kızının çeyizi olarak; Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Eğrigöz dolaylarını Osmanlılara bırakarak Kula’ya çekilmiştir. (1381)

Süleyman Şah çekildiği Kula’da 1387 yılında vefat etmiştir ve yerini oğlu II. Yakup Bey’e bırakmıştır.

II. Yakup Bey

Babası Süleyman Şah’ın ölümünden sonra tahta geçen Yakup Bey, Osmanlı Padişahı I. Murat’ın ölümünden sonra, Osmanlılara olan bağları koparmak istedi. Osmanlılara karşı, Karamanoğulları, Hamid, Saruhan ve Menteşe Beyliklerinden oluşan ittifakı destekledi, ayrıca babası tarafından kız kardeşinin çeyizi olarak verilen yerleri geri alıp, Kütahya’yı da ele geçirdi.

Dönemin Osmanlı Padişah’ı Yıldırım Bayezid, Rumeli’de sulhu sağlayıp, Sırplarla anlaşma yaparak, Balkanlardaki sükûneti sağlayınca, rotasını Anadolu’ya çevirerek, Osmanlı’ya karşı oluşan ittifakı dağıttı. Yakup Bey paniğe kapılıp, Yıldırım Bayezid’i hediyelerle karşıladıysa da, Osmanlı Padişah’ı kayınbiraderine güvenmeyip, onu İpsala kalesine hapsetti.

İpsala’dan bir şekilde kaçan Yakup Bey, Timur’a sığınıp, Ankara Savaşında onun safında yer aldı. (1402) Ankara Savaşını Timur’un kazanması ile Yakup Bey yeniden Germiyanoğulları Beyliğini teşkil etti ve idaresini tekrar eline aldı. On iki yıl sonra tekrar beyliğine kavuşan Yakup Bey, Yıldırım Bayezid’in ölümünden sonra tekrar Karamanoğullarıyla ittifaka girip, Çelebi Mehmed saflarına geçmiştir. Bu duruma tepki gösteren Karamanoğulları Beyliğinin hükümdarı Mehmed Bey, Kütahya’yı zapt edince, Yakup Bey tekrar Beyliğini terk etmek zorunda kaldı. Osmanlı Padişahı Çelebi Mehmed’in Karamanoğlu üzerine yürümesi fırsat bilen Yakup Bey, Osmanlı ile dostluk sağlamış ve ikinci defa beyliğine sahip olarak, Osmanlı hâkimiyetini tanımıştır. ( 1413)

II. Murat devrinde, Osmanlılarla iyi geçinen Yakup Bey, bir oğlu olması ve yaşlanması sebebiyle, ülkesini Osmanlı’ya bırakmayı düşündü ve 80 yaşında iken Edirne’ye giderek dönemin Osmanlı Padişahı II. Murat ile görüşerek, Germiyanoğulları Beyliğini, II. Murat’a vasiyet ederek Beyliğine geri döndü. Kütahya döndükten bir sene sonra yani 1429 yılında öldü. Yakup Bey, aradaki fasılarla birlikte toplam 42 yıl Germiyanoğulları Beyliğine hükümdarlık yapmıştır.