Hücre Nedir? Görevleri Nelerdir?

Hücre, canlı organizmaların temel yapı ve işlevlerini yerine getiren en küçük birimidir. Bütün canlı organizmalar, bir veya daha fazla hücreden oluşur. Organizmanın yaşamsal işlemlerini gerçekleştiren, enerji üreten ve genetik materyali içeren bir yapıdır.

Bu kelime kelimesi Latince küçük odacık anlamına gelen “cellula” kelimesinden Robert Hooke tarafından üretilmiştir. Robert Hooke, 1665 yılında kendi icat ettiği mikroskopta, şişe mantarını incelerken rastladığı küçük odacıklı yapılara hücre adını vermiştir. Bu gözlemlerini “Micrographia” adlı kitapta kullanmıştır. Bu yapı ile ilgili yapılan bu araştırma sonraki bilim adamlarının çalışmalarına ışık tutmuştur. 1671 yılında Grew, 1672 yılında Malpighi bitkiler üzerinde yaptıkları incelemelerde aynı yapı birimine rastlamışlardır. 19. Yüzyılın ortalarında, daha da netlik kazanan bu kavram günümüzdeki tüm detaylarıyla son halini almıştır. Hücrenin yapısı, özellikleri, oluşumu vb. tüm süreçlere hakim olunması, biyolojide büyük ilerlemelere neden olmuştur. Özetle hücre, organizmanın yaşamsal işlevlerini sürdüren önemli yapı taşlarıdır.

Hücrenin yapısı incelendiğinde hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluştuğu görülür.

• Hücre Zarı (Cell Membrane): Hücreyi dış ortamdan ayıran ince bir zar. Bu zar, seçici geçirgenliğe sahiptir. Hücrenin içindeki çeşitli moleküllerin kontrolünü sağlar.
• Sitoplazma (Cytoplasm): Solunum, fotosentez, beslenme, sindirim ve boşaltım gibi yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yapıdır.
• Çekirdek (Nucleus): Genetik materyali (DNA) içeren ve hücrenin yönetimini sağlayan bir organeldir.

Hücrenin Görevleri

Prokaryot ve ökaryot olmak üzere iki farklı tiptedir. Bu tipteki hücreler, hücrenin boyutu ve iç yapısı farklı olsa da görev tanımı olarak aynı tanımlamaya sahiptirler. Hücrenin görevlerini inceleyelim.

• Enerji Üretimi (Mitokondri): Mitokondri, enerji üretiminin gerçekleştiği organeldir. Glikoliz, sitrik asit döngüsü ve oksidatif fosforilasyon süreçleriyle enerji üretir.
• Protein Sentezi (Ribozom): Ribozomlar, hücrede protein sentezinin gerçekleştiği organel ve yapılar. Proteinler, hücrenin fonksiyonları için hayati öneme sahiptir.
• Genetik Bilgi Saklama ve Aktarma (Çekirdek): Çekirdek, genetik materyali (DNA) içerir ve bu genetik bilgi hücrenin yönetimini sağlar. DNA, hücre bölünmeleri sırasında kopyalanarak yeni hücrelere aktarılır.
• Hücre Bölünmesi (Mitoz ve Mayoz): Hücrenin kopyalanmasını ve yeni hücrelerin oluşturulmasını sağlar. Mitoz, genellikle büyüme ve onarım için kullanılırken, mayoz cinsel üreme sürecinde önemlidir.
• Çevresel Duyarlılık (Hücre Zarı): Dış çevreden gelen uyaranları algılar ve hücrenin içine girişini düzenler. Bu, hücrenin çevresine uyum sağlamasına yardımcı olur.
• Sindirim ve Temizlik (Lizozom): Lizozomlar, hücrede yer alan atıkları ve zararlı maddeleri parçalayan organel ve enzimleri içerir.
• Taşıma ve İletişim (Endoplazmik Retikulum ve Golgi Aygıtı): Hücrenin içerisindeki moleküllerin taşınmasını sağlar. Golgi cisimciği ise proteinleri işler, düzenler ve hedef yerlere taşıma işlemini gerçekleştirir.
• Hücre İçi Destek ve Şekil (Sitoplazma ve Hücre İskeleti): Sitoplazma, hücre içinde organel ve yapıları destekleyen ve içeren maddedir. Hücre iskeleti ise hücrenin şeklini korur ve içindeki yapıların yerleşimini düzenler.
• Büyüme ve Gelişme: Hücreler, organizmanın büyümesi ve gelişmesi için bölünerek çoğalırlar.

Bu görevler, hücrenin yaşamını sürdürmesi, çoğalması ve çevresine uyum sağlaması için gereklidir.