Kinetokor Nedir?
Kinetokor, kromozomların sentromerlerinde özelleşme bölgeye verilen isimdir. Bir takım protein komplekslerinden oluşan kinetokorun amacı; hücrenin mitoz ve mayoz bölünmeler işlemleri sırasında kromozomları hareket ettirmektir.
Kinetokor lifleri, mikrotübül iğ iğlikleriyle kromozoma bağlıdır. Hücre bölünmesi sırasında koromozomları ayırma işini; Kinetokora bağlı olan bu iğ iplikleri gerçekleştirir.
Her kromozomda bir adet kinetokor bulunur fakat eşleme sırasında kardeş kromozomlar olduğunu düşünürsek iki kinetokor bulunur diyebiliriz. Bölünme işlemi sırasında kinetokor sayısı değişmez fakat kinetokor boyunda ve özelliklerinde farklılıklar oluşabilir. Kitetokorlar, eşlenmiş kromozomun orta bölgesinde ( sentromer ) oluşur.
Kinetokor Görevi
Çekirdek bölünmesine karyokinez denilmektedir. Kinetokor ise çekirbek bölünmesinde önemli rol oynar.
Sentromer; kardeş kromatitleri, tek bir bir kromozumun iki özdeş kopyası olarak birleştirme görevi yapar. Kinetokor ise; iç ve dış bölge olmak üzere iki bölgeden oluşur. Kinetokorun iç bölgesi kromozomal DNA’ya, dış bölgesi ise iğ ipliklerine bağlıdır.
Kinetokor, hücrenin iğ ipliklerinin kontrol noktası olduğu gibi aynı zamanda hücre döngüsü sırasında; doğru hücre bölünmesinin gerçekleşmesi adına, döngünün belirli aşamalarında kontroller yapar.
Kinekorlar, iğ ipliklerinin koromozonlara doğru şekilde tutturulmasını sağlar. Fakat bu işlem sırasında hatalı giden bazı nedenlerden dolayı bu işlem sağlanamaz ise hücre, yanlış sayıda kromozom ile sonuçlanır. Hatalar tespit edildiğinde hücre döngüsünü işlemi durdurulup, hatalar ve mutasyonlar düzeltilmeye çalışır. Bu işlem de başarı olmaz ise hücre üremesini durdurarak, kendisini yok eder.
Kinetokorun Mitoz Bölünmedeki Görevi
Kinetokor, hücrenin mitoz bölünme işleminde; metafaz ve anafaz evlerinde aktif rol oynar. Mitoz bölünmenin metafaz evresinde, kinetokor ve iğ iplikleri, metafaz plakası adı verilen hücre merkezi bölgesi boyunca kromozomların konumlanmasına yardım eder.
Anafaz evresinde ise; polar iplikleri hücre kutuplarını ittirdikten sonra, kinetokorlar ise liflerin uzunluğunu kısaltır. Kitetokorlar, polar kutupları hücre kutuplarına doğru çekerek sıkıca sarmalar. Sonuçta; kardeş kromatitler ayrılır, sentromerler ters kutuplara doğru gider. Mitoz bölünme tamamlanarak, iki yeni hücrenin kromozomları tamamlanmış şekilde göreve hazır olur.
Kinetokorun Mayoz Bölünmedeki Görevi
Mayoz bölünme işleminde hücre Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki kez bölünmeye girer. Mayoz bölünmenin her iki bölünmesinde de kinetokor görev yapar.
Mayoz I evresinde; kinetokorlar, bir hücre kutbundan uzanan polar liflere seçici olarak bağlanır. Bu bağlanma sırasında kardeş kromatitlerin ayrılması amaçlanır.
Mayoz II evresinde; kinetokorlar, her iki hücre kutbundan da uzanan polar liflere bağlanır. Mayoz II sona erdiğinde, kardeş kromatitler ayrılarak, kromozomlar yeni oluşan dört hücre arasında dağıtılmış olur.
