Kırağılaşma ve Süblimleşme Nedir? Nasıl Oluşur?

Kırağılaşma nedir? Sorusunu detaylı bir şekilde yanıtlamamız için maddenin hallerini ve maddeler arası geçiş durumlarını bilmemiz gerekir. Maddenin üç hali bulunur. Maddenin halleri: katı, sıvı ve gazdır.

Kırağılaşma, gaz halde bulunan bir madde ısı vermesi ile sıvı hale geçmeden hızlı bir şekilde katılaşırsa bu durum kırağılaşma olarak adlandırılır.

Maddelerin hal değişimi, ısı alışverişiyle gerçekleşir. Katı bir maddenin ısı almasıyla sıvıya dönüşmesine “erime”, sıvı bir maddenin ısı alarak gaza dönüşmesine ise “ buharlaşma “ denmektedir. Gaz halindeki bir madde ısı alarak “ plazma “ hale gelirken, sıvı bir madde ısı vererek katı hale geçer, buna ise “ donma “ denir.

Maddelerin ısı etkisiyle bu şekilde yapı değiştirmesine hal değişimi denir.

Katı bir madde ısı alarak gaz hale geçmesine “süblimleşme“ denir. Süblimleşmenin tersi ise; kırağılaşmadır. Kırağılaşma ne demek? Sorusuna sözlük anlamıyla cevap verecek olursak; gaz halindeki bir maddenin ısı vererek direkt katı hale geçmesidir diyebiliriz.

Süblimleşme, katı halin doğrudan gaz haline dönüştürülmesinden başka bir şey değildir. Tıpkı kuru buz ve naftalinler gibi. Pratik anlamda görüntü katıdır, ısı ve basınç uygulandığında buhara dönüşür ve ürüne aktarılır.

Kırağılaşma Nasıl Oluşur?

Kırağılaşma nedir? Öğrenip, kırağılaşma örnekleriyle detaylandırdık. Kırağılaşma nasıl oluşur? İnceleyelim.

Kırağılaşma nedir? Başlığı altında, maddelerin hallerinden bahsetmiştik. Maddelerin, maksimum düzensizliğe hale geçmeyi tercih ederler, yani maddeler bulundukları halden; düzensiz bir hale gerekli ortam koşulları altında olunması durumunda, düzensiz bir hale geçme eğilimindedirler.

Faz diyagramı incelendiği zaman; maddenin uygun koşullar ve ısı etkenleri dâhilinde, katı halden gaz haline doğru geçen halleri vardır. Fakat bazen maddelerin sırayla geçiş yapmadan bir diğer madde haline geçtiğini görebilmek mümkün. Katı haldeki maddenin ısı alarak süblimleşme yoluyla doğrudan gaz haline geçmesi bu duruma örnektir.

Kırağılaşma nasıl oluşur?  Kırağılaşma durumunda olduğu gibi, madde; ortam sıcaklığının düşmesi sonucu gaz halinden katı hale de geçebilir. Çünkü yüksek sıcaklık farkı nedeniyle ısı geçişi hızlanır ve madde hızla enerji kaybeder, moleküllerin kinetik enerjisi de düşer. Akışkanlığı kaybolan madde, daha düzenli bir hale gelir. Gaz halden katı hale bu geçişe kırağılaşma denir.

Kırağılaşma Örnekleri

Kırağılaşma nedir? Kısaca öğrendik. Kırağılaşma örneklerini inceleyerek tanımımızı güçlendirelim. Kırağılaşma örnekleri şunlardır:

• Soğuk havalardaki, havadaki gaz katılaşıp çökerek buzlanmaya neden olur. Bu örnekteki durum kırağılaşmanın örneğidir.
• Yine soğuk havalarda rastladığımız sabah saatlerindeki araba camlarımızın buzlanması da kırağılaşmanın sonucunda oluşur.
• Atmosferdeki su buharının katılaşıp dolu olarak yağması da kırağılaşma örneğidir.