Kirpiler Nerede Yaşar, Ne Yerler, Özellikleri Nelerdir?

Kirpi, kirpigiller ( Erinaceinae ) alt familyasında yer alan, eski Dünyadaki 15 canlı türünden; böcek yiyen dikenleri pürüzsüz bir canlıdır.

Kirpiler, genelde gece hareket ederler, ancak bazen hafif yağışları takip ede gün boyunca aktif oldukları görülmüştür. Kirpiler, karasal bir yaşam sürerler ancak bazıları tırmanabilir ve yüzebilirler.

Kirpiler, bitki örtüsünün altına, kaya yarıklarına, sarkan kaya çıkıntılarının altına ve ön ayaklarını kullanarak kazdıkları yuvalara sığınırlar, ayrıca diğer memelilerin; özellikle tavşanların ve tilkilerin yuvalarını kullanırlar.

Kirpiler; tayga ve tundranın güneyindeki Avrasya boyunca ( Japonya ve Tibet Platosu hariç ), Küçük Asya ve Arap Yarımadasında, Afrika’nın çoğu bölgesinde ( tropikal yağmur ormanları hariç ) ve Hindistan’ın çeşitli bölgelerine kadar uzanırlar.

Batı Avrupa kirpi; orman kenarında, otlaklarda, çalılıklarda, çitlerde ve banliyö bahçelerinde yaşarlar. Bu kirpi türünün Yeni Zelanda’da yaşadığı tespit edilmiştir.

Çöl kirpi (Hemiechinus aethiopicus ); aşırı kurak Sahra’da, vahalar ve bitki örtüsüyle kaplı vadiler etrafında yoğunlaştığı Arap Yarımadasında hayatta kalırlar.

Batı Avrupa kirpi türü dâhil olmak üzere bazı türler, kış aylarında derinin altında, iç organların ve omuzların çevresinde biriken yağ nedeniyle, kış uykusuna yatarlar. Hazırda bekleme sürecinde; 4 ° C sıcaklıkta, 190 dakika 20 nefes olarak solunumu yavaşlatır,  dakikada 10 inhalasyonlar olacak şekilde indirgenir.

Kirpilerin yedi yıla kadar ömürleri vardır.

Kirpilerin Özellikleri

Çoğu kirpi türü 700 gramın altındadır, ancak yaygın olan Batı Avrupa kirpi  ( Erinaceus europaeus ) türü, 1100 grama kadar büyüyebilir.

Vücut uzunluğu 14 ila 30m’dir ve 1 ila 6 cm arasında kalın ve seyrek tüylü bir kuyruğa sahiptir.

Kirpilerin Türleri

Kirpi, Erinaceidae ailesinin bir alt ailesini olan Erinaceinae de oluşturur; bu alt aile aynı zamanda Güneydoğu Asya ve Filipinler’in moonrat ( küçük ve etçil bir Asya memeli kemirgen türü ) ve gymnures ( Tüylü kirpi veya ay faresi ) hayvanlarını da içerir. Kirpi adı bu yüzden daha geniş bir şekilde uygulanabilir, kirpiler; moonrat hayvanıyla daha yakında ilgilidir. Kirpilerin türleri şunlardır:

• Erinaceus concolor( Ak göğüslü kirpi )
  • Erinaceus concolor concolorTÜRKİYE ( Karadeniz )
  • Erinaceus concolor rhodius( Rodos kirpisi )
  • Erinaceus concolor transcaucasicusTÜRKİYE ( Diğer Bölgeler )
• Erinaceus roumanicus( Doğu Avrupa kirpisi )
  • Erinaceus roumanicus roumanicus
  • Erinaceus roumanicus bolkayi
  • Erinaceus roumanicus drozdovskiiTÜRKİYE ( Trakya )
  • Erinaceus roumanicus nesiotes( Girit kirpisi )
  • Erinaceus roumanicus pallidus
• Erinaceus europaeus( Batı Avrupa kirpisi )
• Erinaceus amurensis( Amur kirpisi )

Kirpiler Ne Yerler? Nasıl Beslenirler?

Kirpiler; böcekler, diğer eklembacaklılar ( zehirli örümcekler ve akrepler dâhil ), salyangozlar, sümüklü böcekler, kurbağalar kertenkeleler, yılanlar ( zehirli türler dâhil ), kuş yumurtaları ve düşmüş meyveleri yerler.

Kirpiler, yiyecekleri bulmak için, akut koku alma duyularını kullanır, yaprak çöplerinde ve bitki köklerinde, kök salınımı olduğu zaman aktif avlarını ağızlarıyla yakalarlar. Yiyecek ararken burnunu çeker, avını sadece ağzıyla manipüle eder, gürültülü çeneleriyle avını şapırdatarak yerler.

Kirpinin bilinmeyen davranışı ise; bilinmeyen maddeleri veya nesneleri yalaması ve çiğnemesi sonucu bol miktarda tükürük üretince, tükürükle oluşan köpüğü, dikenlerinin arasına ve vücudunun diğer kısımlarına sıvamasıdır.

Kirpilerde Üreme

Kirpiler yalnızdır, birbirlerine yalnızca kur yapma ve çiftleşme sırasında, yavrular yuvadan dağılabilecek kadar 4 – 7 haftalık yaşa gelene kadar, hoşgörülü davranırlar. Bir ila üç yılda bir çiftleşip, 31 ila 42 gün süren gebelik sürecinden sonra yavrulayan kirpiler, tek seferde 1 ila 11 yavruya sahip olurlar. Yeni doğan kirpi yavruları, kör ve çaresizdir. Yeni doğan kirpi yavrusu, dağınık beyaz dikenlere sahiptir, bu dikenler üç ila beş gün içerisinde daha koyu ve kalıcı dikenlere dönüşür. Batı Avrupa kirpi, doğumdan 11 gün sonra top şeklinde yuvarlanabilir.

Dişiler bazen doğumdan hemen sonra yuva bozulursa, yavrularını yerler ve erkekler aynı türden genç kirpilere saldırır ve onları yerler.