Klavsen (Harpsichord) Nedir?
Klavsen dışarıdan, bir veya daha fazla klavye ve yatay olarak gerilmiş çok sayıda çelik tel ile küçük, çok uzun bir kuyruklu piyanoya benzer. Yine de harpsikordun sesi piyano sesine benzemiyor. Gitara veya mandoline daha çok benziyor ve çalma tekniği çok farklı.
Klavsen, piyanonun atası olarak bilinen telli ve klavyeli bir çalgıdır. Harpsichord, tellerinin mızrap ile çekilmesi sonucu melodinin elde edilen bir enstrümandır. Klavsen ismini Fransızlar kullanırken, Almanlar ise Çembalo olarak isimlendirmiştir.
Klavsen Tarihi
Klavsen, Fransa’ya 16. yüzyılda tanıtılan, 17. ve 18. yüzyıllarda Rönesans ve Barok dönemlerinde çok moda oldu. 19. yüzyılın tamamı boyunca unutulup 20. yüzyılda yeniden ortaya çıktı.
Klavsen öncesi “klavikord” ve “monokord” olarak bilinmektedir. Klavsen Orta Çağ’da, 1500’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. Özellikle de Avrupa kıtasında yaygın olarak kullanılmıştır. Klavsen, ünlü bestecilerden olan Bach ve Mozart’ın eserlerini yaratmasında önemli rol oynamıştır. Bir Barok dönem çalgısı olmasının dışında solo enstrüman olarak da kullanılabilmektedir.
Klavsen, piyano icat edilene kadar yaklaşık 50 yıl kadar bir sürede kullanılmıştır. Ünlü besteciler, klavseni piyanoya tercih etmişlerdir.
Klavsen ile Piyano Arasındaki Farklılıklar
Harpsichord, piyanonun atası olarak bilinse de piyano ile tek ortak yanı klavyeli çalgı olmasıdır. Klavsen ile piyano arasında; mekanizma, ses rengi, çalış tekniği yönünden farklılıklar vardır. Klavye ile piyano arasındaki farklılıklar şu şekildedir:
- Ses rengi değişiklik gösterir.
- Çalma teknikleri birbirinden farklıdır: Klavsenin telleri bir mızrap yardımıyla çekilirken, piyanonun çekiçleri tellere vurur. Dolayısıyla bu özelliği piyanoyu bazen vurmalı çalgılar, kategorisine sokar. Piyano mekanizmasında tuşa vuruş şiddeti değiştikçe, çekicin tele vuruş şiddetini değişir bu yüzden ses şiddeti kontrol edilmektedir. Klavsende ise böyle bir özellik yoktur. Tuşa vuruş şiddeti değişse bile, ses yüksekliği değişmez.
- Mekanizma farklılığı vardır.
- Klavsende notaların uzunluğu aynıdır.
- Bazı klavsenler üst üste iki klavyeden oluşmaktadır.
- Klavsen 55 tuştan oluşur.
- Piyanoda 88 adet tuş bulunur.
