Mobbing Nedir? Mobbinge Maruz Kalan Kişi Ne Yapmalı?

İş hayatında sürekli ve hızlı bir şekilde değişen koşullar, iş yaşamında rekabetin ön plana çıkmasına neden olmuştur. Rekabetin artması, insanların kendisini geliştirmek için olumlu bir faktörken, bu faktörün aynı pozisyondaki bir çalışma arkadaşı veya bir yönetici tarafından olumsuz algılandığı durumlar vardır. Bu da iş hayatında bazı riskleri beraberinde getirmektedir. Bu risklerin en başında psikolojik yıldırma da denilen mobbing gelmektedir Mobbing, kişinin sistematik ve sürekli olarak maruz kaldığı, psikolojik veya duygusal tacize dayalı kötü muamele olarak tanımlanır.

Mobbing, sosyal yaşantıda da denk gelebileceğimiz zararlı davranışlardır. Bu kötü muamelelerin en çok rastlandığı yerler ise işyerleridir. Kişinin bir çalışma arkadaşı veya yöneticisi tarafından aşağılanması, tehdit edilmesi, dışlanması, hakaret edilmesi veya sürekli stres altında tutulması gibi zararlı davranışları kapsamaktadır. Bu tür kötü muameleler, işyerinde iş ilişkilerini bozar, kişinin sağlığını olumsuz etkiler ve genel yaşam kalitesini düşürür. Mobbing örnekleri arasında bireyin dedikodusunun yapılması, dili veya diniyle alay edilmesi, bireyin susturulması ve aşağılanması, iş ile ilgili organizasyonlardan haberdar edilmemesi, bireyin yapmış olduğu iş niteliğine uygun olmayan işler verilmesi, yapmış olduğu işlerde sürekli ve kasten eksiklikler bulunması yer alır. Küfür, hakaret, sarkıntılık, sözlü ve fiziksel cinsel imalar da mobbing örnekleri arasında yer alan ve daha dozu artırılmış seviyelerde kötü davranışlardır.

Çalışma hayatında mobbinge uğrayan bir kişinin, verimliliği azalır. Bu nedenle, mobbinge uğrayan kişinin, buna karşı önlem alması gerekir. İşin başarıya ulaşmasında, pozitif çalışma ortamının oluşturulması ve çalışan haklarının korunması önemlidir.  Mobbinge maruz kalan kişilerin izlemesi gereken yollar arasında işyeri politikalarını inceledikten sonra üst düzey yönetici ve işverenler konuşma ilk adımlar arasında yer alır. İşveren ile yapılacak görüşmelerden bir sonuç alınamaması durumunda, yasal yollardan haklar aranmalıdır. İş yasaları, çalışanları mobbinge karşı koruyacak hükümler içermektedir.

Mobbing Türleri

Mobbing genel olarak üç kategoriye ayrılır.

1. Yatay Mobbing: Kendisiyle ile aynı hiyerarşik düzende bulunan bir çalışanlar arasında gerçekleştirilen kötü davranışlardır. Bu davranış türü, eşit şartlarda, rekabet halindeki kişiler arasında gerçekleşir.
2. Dikey Mobbing: Bireyin, yöneticisi tarafından uygulanan mobbing türüdür. İşyerlerinde, diğer türlere göre daha sık rastlanır.
3. Dolaylı Mobbing: Astın üstüne karşı yapmış olduğu bir mobbing türüdür. Bu türde, çalışan konumdaki kişi, yöneticilerinin verdiği görevleri yerine getirmez veya yöneticisini daha yetkili bir yöneticiye şikayet ederek onu zor durumda bırakmaya çalışır. Çok sık rastlanan bir tür değildir.

Mobbinge Maruz Kalan Kişi Ne Yapmalı?

Mobbinge maruz kalan kişilerin öncelikle gerçekten bir mobbinge maruz kalıp kalmadıklarını tespit etmesi gerekir. Çünkü her olumsuz davranış mobbing değildir. Tek sefere mahsus olarak karşılaşılan kötü davranış, mobbing olarak değerlendirilmez. Kötü davranışların mobbing olarak değerlendirilmesi için sistematik bir şekilde ve süreklilik arz etmesi gerekir. Bu durumla başa çıkmak ve haklarını korumak için şu adımlar izlenebilir.

1. Belirtileri Tanıma: İlk adım bu durumun farkında olmaktır. Sürekli olarak kötü muameleye maruz kaldığınızı fark etmek önemlidir.
2. Not Tutma: Olaylarının, tarihlerini, yerlerini ve tanıkları not etmek, durumu belgelendirmenize yardımcı olur. Bu notlar, gelecekteki bir şikayet veya hukuki işlem için kanıt olarak kullanılabilir.
3. İşyeri Politikalarını İnceleme: İşyerinizin mobbinge karşı politikalarını ve şikayet süreçlerini inceleyin. İşvereninizin ve insan kaynakları departmanının bu tür sorunları nasıl ele alacağını anlayın.
4. İşveren veya Üst Yöneticilerle Konuşma: İşvereniniz veya işyerinizin üst yöneticileri ile iletişime geçin. Durumuna dair endişelerinizi dile getirin. Bunun sona ermesini istediğinizi kesin ve net bir şekilde dile getirin. Önlem almaları için yardım isteyin.
5. Sendikalar ve İşçi Temsilcileriyle İletişim: İşyerinde sendikanız veya bir işçi temsilcisi varsa iletişime geçebilirsiniz. Bu tür kişi ve kuruluşlar, mobbing durumlarını ele almak ve çalışanların haklarını korumak için yardımcı olabilir.
6. Hukuki Danışmanlık: Eğer mobbing ciddi bir boyuta vardıysa, bir avukattan hukuki danışmanlık alabilirsiniz.
7. Rahatlatıcı Stratejiler Uygulama: Bu kötü davranışlar, stres yaratabilir. Bu nedenle psikolojik ve duygusal sağlığınıza özen göstermeniz önemlidir. Bu süreci atlana kadar, rahatlatıcı teknikler ve destek gruplarına katılmak gibi stratejiler kullanabilirsiniz.
8. Doktora Başvurma: Bu süreçte sağlık sorunları yaşarsanız, bir doktora başvurmalısınız. Doktorunuz psikolojik veya fiziksel sağlığınızı değerlendirip, gerekli tedavileri uygulayacaktır.
9. Başka Bir İş Arama: Kötü davranışlar tahammül edilemez boyutlara ulaştıysa, iş değişikliği düşünülebilir. Kariyer değişikliği yapmak, daha sağlıklı bir çalışma ortamı sağlayabilir. Mobbing uygulanan iş yerinden ayrıldıktan sonra da hukuki süreç başlatılarak, yasal haklar elde edebilir. Bunun için süreci bir avukat aracılığıyla yürütmeniz önemlidir.

Mobbing, diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de suç kabul edilmektedir. Mobbing özelliklerine göre, Türk Ceza Kanunu’nda başvurulabilecek pek çok yol mevcuttur. TCK m.97’de yer alan eziyet suçu, TCK m.125’te yer alan hakaret suçu ve TCK m.123’te yer alan kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu bu hukuki yollardan bazılarıdır. Süreci doğru kanun maddelerine dayandırarak başlatmak adına, hukuk bürolarından destek almanız önerilir.