Preveze Deniz Savaşı’nın Nedenleri ve Sonuçları Nelerdir?

Preveze Deniz Savaşı, 28 Eylül 1538 tarihinde, Yunanistan’ın kuzeybatısında yer alan Preveze’de; Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki, Osmanlı donanması ile Amiral Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması arasında gerçekleşmiş bir deniz muhaberesidir.  Türk tarihinin en büyük deniz zaferlerinden biri olan Preveze Deniz Savaşı, Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki, Osmanlı donanmasının zaferiyle sonuçlanmıştır.

Preveze Deniz Muharebesi sonucunda, Akdeniz’de Osmanlı Donanmasına karşı koyabilecek bir deniz donanması kalmadı ve denizlerde Türk hâkimiyeti başlamış oldu.

Preveze Deniz Savaşı’nın Özeti

Gerçek adı Hızır Reis olan Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı Devleti’ne hizmet etme başlamasıyla, deniz savaşları şiddetlendi. Kaptan-ı Derya ünvanına sahip olan Barbaros Hayrettin Paşa, 1537’de büyük bir Osmanlı donanmasını yönetiyordu.

Venediklilerden Ege ve Yunan denizlerinde bulunan; Sire, Egine, Aniye, Bara, İstendil, Kerpe, Kaşot ( Çoban ) ve Nakşa adalarını alıp yine Venediklilerin elinde bulunan Korfu Adasını kuşattı. Barbaros Hayrettin Paşa’nın durdurulamaz gücünü tehdit olarak gören; Papa III. Paulus; 1538 yılında, Haçlı donanmasını oluşturdu. ( İspanyol İmparatorluğu, Venedik Cumhuriyeti, Ceneviz Cumhuriyeti, Papalık Devleti ve Malta Şövalyeleri )

Haçlı donanmasına başına getirilen Andrea Doria, donanmayı Korfu adasında toplayıp, Preveze Kalesini kuşattı. Durumundan kısa zamanda haberdar olan Barbaros Hayrettin Paşa, İstanköy ( Kos ) körfezindeki donanmasının rotasını değiştirerek, Preveze’ye ulaştı. Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması: 122 kadırga ve galyot ile 12.000 levente sahipken; Haçlı donanması: 112 kadırga, 50 kalyon, 140 barka olmaz üzere 300 küsür parça ( bazı kaynaklarda 600 küsür ) ve 60.000 askerden oluşuyordu.

Osmanlı donanması bir yay şeklinde konuşlandı, donanmanın sol tarafını; Seyfi Ali Reis, merkezini Barbaros Hayrettin Paşa, Hasan Reis, Sinan Reis, Cafer Reis, Şaban Reis, sağ tarafını ise; Salih Reis yönetiyordu. Ayrıca yay şeklinde konuşlanan Osmanlı ordusunun hemen arka tarafında, yaydan çıkmayı bekleyen bir ok gibi dik bir şekilde sıralanmış; Turgut Reis, Murat Reis, Güzelce Mehmet Reis ve Sadık Reis’in yönetti bir taraf daha yer alıyordu.

Preveze Deniz Savaşı, çetin bir mücadele şeklinde devam ederken; Sinan Reis, Barbaros Haydettin Paşa’ya askerleri Narda Körfezi girişinde bulunan ve Preveze’ye yakın bir konuma sahip olan Actium’a yerleştirme önerisinde bulundu. Barbaros Hayrettin Paşa, ilkin bu fikre karşı çıksa da, Actium’a yerleştirecekleri Türk askerlerinin, Osmanlı donanmasına topçu atışlarıyla destek vererek, zaferi garantileyeceğini düşünüp, teklifi kabul etti. Haçlı donanmasının zafer elde etmesi için, Actium’dan gelen top atışlarını kesmek adına buraya asker çıkarması gerekiyordu. Birkaç kez girişimde bulundularsa da, bu girişimler Murat Reis tarafından geri püskürtüldü.

Y şeklindeki donanma dizilişi ve Actium’a yerleştirilen Türk askerlerinin top atışları sayesinde Osmanlı Ordusu büyük bir zafer kazandı.

Preveze Deniz Savaşı’nın Nedenleri ve Sonuçları

Preveze Deniz Savaşı’nın nedenleri şunlardır:

• Osmanlı Devleti’nin Avusturya ile vermiş olduğu mücadeledeki meşguliyetten faydalanılmak istenmiştir.
• Barbaros Hayrettin Paşa’nın denizlerdeki zaferleri ve Osmanlı Devletine toprak kazandırması dikkat çeken bir hususken en son Korfu Adası’nın kuşatılması dönemin Papası olan III. Paulus’u tedirgin etmiştir.
• Papa’nın girişimleriyle Haçlı donanması oluşturularak, Osmanlı Devleti’nin üzerine yönlendirilmesi Preveze Deniz Savaşının nedenlerinden biridir.
• Preveze Deniz Savaşı’nın nedenlerinden biri de; Osmanlı Devleti’nin, Ege Denizini kontrolü altında tutmak istemesidir.
• Avrupalı Devletler, denizlerde başarı elde ederek, Osmanlı Devleti’nin ilerlemesini durdurmak istemişlerdir.

Preveze Deniz Savaşının Sonuçları şunlardır:

• Preveze Deniz Savaşı sonrası; Akdeniz tamamen Osmanlı Devleti egemenliğine girerek, Türk Gölü haline gelmiştir.
• Preveze Deniz Savaşı sonucunda; Mora, Venedik, Dalmaçya kıyılarında yer alan birçok kale, Osmanlı Devleti’ne teslim edilmiştir.
• Preveze Deniz Savaşı sonucunda; Venedik, Osmanlı Devletine yüklü bir savaş tazminatı ödemek zorunda kalmıştır.
• Preveze Deniz Savaşı sonrasında; Akdeniz’de Osmanlı Donanmasını durdurabilecek bir güç kalmamıştır, Osmanlı donanması; 16.yüzyılın sonlarına doğru, Akdeniz’deki en güçlü donanma haline gelmiştir.
• Preveze Deniz Zaferi’nin yıl dönümü olan 28 Eylül, Türk Denizcilik günü olarak kutlanmaktadır.

Preveze Deniz Savaşı’nın Önemi

• Osmanlı tarihinin en önemli savaşlarından biridir. Preveze Deniz Savaşı’nın önemi; Osmanlı’nın denizlerdeki tek gücün kendisi olduğunu tüm Dünya’ya kanıtlamış olmasıdır.
• Akdeniz’in Türk gölü haline gelmesi, Preveze Deniz Savaşı’nın öneminden bir diğeridir.
• Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa’nın taktiksel zekâsı ve Osmanlı Devleti’nin gücü, tüm Dünya’ya ispatlanmıştır.
• Avrupa’daki kralların desteğini arkasına alan, deniz korsanlarının önüne geçilerek, deniz ticareti güvenli bir hale getirilmiştir.
• Sahil kesimine yakın olan halkın emniyet ve huzuru sağlanmıştır.
• Kuzey Afrika’da yer alan, İslâm Devletlerinin, Avrupalı Devletlerden oluşturulduğu tehlikelerden korunmasının sağlanması da, Preveze Deniz Savaşı’nın önemini anlatan bir durumdur.