Spinoza Kimdir?

Baruch Spinoza, 1632 – 1677 yılları arasında yaşamış, aydınlanmanın erken dönem düşünürlerindendir. Babası bir tüccar olan Spinoza, Benedictus de Spinoza veya Bento d’Espiñoza olarak da bilinir. Batı felsefesi, matematik ve fizik okumuştur. Ailesi Yahudi olan Spinoza, Portekizdeki engizisyonun baskıları nedeniyle, kaçıp önce Nantes şehrine sonrasında ise Amsterdam’a yerleşmiştir.

Spinoza Hayatı

Hollandalı filozof, aslen Sefarad Yahudisidir. Evren ve kişi hakkında modern görüşler ortaya sürmüştür. 17.yüzyıl felsefesinin en önde gelen rasyonalistlerinden biri olarak kabul edilen Spinoza, Hollanda’da kendisinin özgürlük, güç ve Tanrı gibi konulardaki düşünceleriyle nedeniyle tehlikeli bulunmuştur.

Spinoza, Amsterdam’daki Portekiz Yahudi cemaatinde büyümüştür. Spinoza, Tanrı’nın doğası ve İbrahi kutsal kitabı hakkında doğruluğu sorgular düşünceleriyle çok tepki çekmiştir. Bu fikir ve düşünceleri nedeniyle 23 yaşındayken, Yahudi cemaatinden kendisi ve ailesi dışlanmıştır. Yazmış olduğu kitapları da Katolik Kilisesi tarafından yasaklılar listesine giren Spinoza aslında ateist olarak nitelendirilse de Tanrının varlığını hiç reddetmemiştir.

Spinoza Felsefi Düşünceleri

Felsefesiyle Yahudi inancına oldukça uzağına düşmüş olan Spinoza’nın düşünce kaynaklarında farklı etkilerin olduğu söylenebilir. Onun zor anlaşılan ya da dediğinin tersi yönden çoğu zaman yanlış anlaşılan felsefesinin oluşumunda; Yahudi mistikleri, İslam düşünürleri, skolastikleri, doğa bilimleri, Giordano Bruno panteizmi ve tüm bunların dışında özellikle Descarles’in ve Kartezyen felsefesinin olduğunu söyleyebiliriz.

Beden ve ruhun birbirine üstünlüğünde ziyade paralelliğini savunmuştur. Ayrıca, Spinoza; ereksel bir nedenselliğe de karşı çıkmıştır. Ereksellik insandaki üç temel yansımayı tasvir etmiştir. Bu çerçevedeki üç temel yansıma; bilinç, özgürlük ve tanrıbilimsel yanılsamadır.

Özellikle Ethica adlı eserinden yola çıkarak Spinoza’nın bazı terimleri yüklediği özel anlamları ve onun felsefi düşünce yapısını anlayabiliriz.

Spinoza Eserleri

Ethica hazır fakat yayınlanmamış bir kitaptı, Spinoza’nın ölümünden uzun bir süre sonra yayımlanmıştır. Diğer kitapları ise hayranları tarafından, Spinoza’nın notları ve tamamlanmamış yazılarının derlemesi sonucu bir araya getirilmiştir.

• Ethica
• Tanrı, İnsan ve İnsanın Mutluluğu Üzerine Kısa İnceleme
• Politik İncelemeler (Tractatus Politicus)
• Kavrayış Gücünün Gelişimi
• Descartes Felsefesinin İlkelerinin ve II. Bölümlerinin Benedictus Spinoza Tarafından Geometrik Yöntemle Tanımlanması.
• Tanrıbilimsel-Politik İncelemeler

Baruch Spinoza, 21 Şubat 1677 yılında Hollanda’nın Lahey kentinde ölmüştür.