Uşi Antlaşmasının Sonuçları ve Maddeleri

Uşi Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya Krallığı arasında, Trablusgarp Savaşı sonrası imzalanan antlaşmadır.

18 Ekim 1912 Uşi Antlaşmasının imzalandığı tarihtir. Uşi Antlaşması hangi savaş sonunda yapıldı? Sorusuna yanıt olarak, Türk – İtalya savaşı olarak da bilinen Trablusgarp Savaşı sonrasında imzalandığı hatırlatalım. İsviçre’nin Lozan şehrinin Ouchy ( Uşi ) Kasabasında imzalanan antlaşma adını kasabanın adından almıştır.

Aslında İtalya tarihinde bu antlaşma; Trattato di Losanna yani Lozan Antlaşması olarak geçse de, Türkiye Tarihinde; 24 Temmuz 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile karışmaması için bu antlaşmanın adına Uşi ( Ouchy ) denmiştir.

Uşi Antlaşması Tarihi

Uşi Antlaşması nedir? Kısaca bahsettik. Uşi Antlaşmasının tarihine göz gezdirerek, bu antlaşmaya neler neden olmuş inceleyelim.

Uşi Antlaşmasının ana nedeni; İtalya’nın yeni sömürge topraklar arayışı içerisinde yayılmacı bir politika izlemesi ile Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı yani Libya’yı koruyacak gücünün tükenmiş olmasıdır.

Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp topraklarını koruyacak gücünün olmaması ana sebep olsa da; bir diğer nedende, Trablusgarp Savaşı devam ederken, Balkan Savaşının çıkmasıdır. Balkan Savaşının çıkması, Osmanlı Devleti’nin elini iyice zayıflatmıştır, bu yüzden Osmanlı Devleti, İtalya’dan barış istemek zorunda kalmıştır.

Trablusgarp Savaşının Nedenleri

• İtalya’nın, yeni hammadde ve pazar arayışı içerisinde olması
• Trablusgarp’ın coğrafi konunun İtalya topraklarına daha yakın olması
• Osmanlı Devleti’nin, Trablusgarp’ı savunacak yeterli güce ve yeterliliğe sahip olmaması
• Trablusgarp’ın İtalya’da olmasının; İtalya, Fransa ve Rusya gibi ülkelerin işine gelmesi sebebiyle, savaşa sessiz kalmaları

Uşi Antlaşmasının Maddeleri

Osmanlı Devleti ile İtalya arasında 15 Ekim 1912’de Uşi’de başlayan görüşmeler, 18 Ekim 1912 tarihine kadar devam etmiştir. Uzun süren tartışmalar neticesinde 18 Ekim 1912’de barış antlaşması imzalanmıştır. Osmanlı Devleti ile İtalya arasında imzalanan Uşi Antlaşmasının maddeleri şöyledir:

• Bingazi ve Libya’daki Osmanlı askeri gücü geri çekilecek ve bu şehirler boşaltılacaktır. Bingazi ve İtalya’ya tam özerlik verilecek, bu şehirler yeni kanunlar ile yönetilecektir.
• Trablusgarp ( Libya ) ve Bingazi’de Osmanlı Devletini menfaatlerini korumak için padişahı temsilen “ naibü’s-sultan ” adıyla bir görevli atanacak. Buradaki dini ve adli işler, padişah tarafından seçilen kadılar tarafından yürütülecek, kadıların ödenekleri; Osmanlı Devleti tarafından ödenecek.
• Uşi Antlaşmasına konu olan bu topraklar, dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı olacaktır.
• Uşi Antlaşması, 12 ada bakımından Osmanlı lehine olmuştur. Ege Denizindeki Rodos etrafında yer alan ve İtalya’nın elinde olan 12 Ada, Osmanlı Devletine iade edilmiştir.
• Osmanlı Devletine uygulanan kapitülasyonların kaldırılmasında, İtalya yardımcı olacaktır.
• Osmanlı Devleti ile İtalya arasındaki düşmanlık son bulacak, her iki tarafta tutuklu ve rehineleri takas edecektir.
• Hwer iki tarafta savaşta uyguladığı düşmanca hareketler için karşılıklı olarak af dileyecek. İki devlet arasında birtakım ekonomik ve parasal vaziyet tespiti yapıp; hazine kullanımı ve kamu borçları gibi konuları karara bağlamıştır.

Uşi Antlaşmasının Sonuçları ve Önemi

Uşi Antlaşmasının maddelerini inceledik. Özellikle Osmanlı Devleti’nin zorunda kalarak imzaladığı bu sözleşme, Osmanlı Devleti açısından olumsuz neticeler doğurmuştur. Uşi Antlaşmasının sonuçları ve Uşi Antlaşmasının önemini maddeler halinde inceleyelim.

• Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika’daki toprağını kaybetmiştir.
• İtalya, ciddi derecede maddi kayıp yaşamıştır.
• Mustafa Kemal, Trablusgarp’taki başarılarından dolayı binbaşı rütbesine terfi etmiştir.
• Osmanlı Devleti’nin, zayıflama dönemi hızlandığı için, bu zayıflama süreci diğer Avrupa Devletlerini de cesaretlendirmiştir.
• İtalya, Doğu Akdeniz’de güç elde etmiş ve Ege denizinde konumlanma fırsatı bulmuştur.
• Vermiş olduğumuz 12 adayı, Uşİ Antlaşmasında İtalya bize iade etmeyi taahhüt etmişken, antlaşmanın bu şartına uymayarak, adaları; 2.Dünya Savaşında Yunanistan’a bırakmıştır.

İtalya’nın sömürgeci tavrı, Libya halkı tarafından uzun süre benimsenmeyerek, direnişlere neden oldu. Özellikle Ömer Muhtar önderliğinde, Libyalılar ciddi direniş gösterdiler.