Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tansiyon ölçümü, kan basıncının ölçülmesidir. Kan basıncı, kanın arter duvarlarına uyguladığı basınç olarak tanımlanır. Tansiyon ölçümü, tansiyon aleti adı verilen bir cihaz ile ölçülür. Yüksek tansiyon veya hipertansiyon olarak adlandırılan durum, damarlardan geçen kanın gücünün sürekli olarak yüksek olduğunu ifade eder. Yüksek tansiyon hakkında detaylı bilgiler paylaşmadan önce, yüksek kan basıncı hakkında bilgi sahibi olalım.

Arterler olarak adlandırılan dar kan damarları, kan akışının zor geçtiği kanallardır ve normal genişlikteki bir kanala göre daha fazla direnç oluştururlar. Arterler ne kadar darsa, direnç o kadar fazla olur ve kan basıncı o kadar yüksek olur. Bu durum, uzun vadede, kalp hastalıkları başta olmak inme, böbrek sorunları, göz problemleri gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hipertansiyon genellikle birkaç yıl içinde gelişir ve herhangi bir semptom olmadan bile, özellikle beyin başta olmak üzere kan damarlarınıza, kalbinize, göz ve böbrek gibi organlarınıza zarar verebilir. Her hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da erken teşhis önemlidir. Bu yüzden semptom beklemek yerine, düzenli olarak tansiyonunuzu ölçtürmeniz tavsiye edilir. Yüksek tansiyonun birçok nedeni olabilir. Bunlar arasında yaş, genetik faktörler, obezite, yetersiz fiziksel aktivite, yüksek tuz alımı, stres, sigara içme, alkol tüketimi ve bazı kronik hastalıklar yer alır. Yüksek tansiyon genellikle ölçümlerle teşhis edilir. Normal kan basıncı değeri genellikle 120/80 mmHg olarak kabul edilir. 140/90 mmHg veya üzeri kan basıncı yüksek tansiyon olarak kabul edilir.

Yüksek tansiyon genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, beslenme düzeni, fiziksel aktivite ve stres yönetimi gibi önlemlerle kontrol altına alınabilir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir. Yüksek tansiyonun komplikasyonlarını önlemek için düzenli olarak tansiyon ölçümleri yaptırmak, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, dengeli beslenmek, tuz alımını azaltmak, düzenli egzersiz yapmak ve stresi yönetmek önemlidir. Ancak her durumda, yüksek tansiyonun tanısı, tedavisi ve yönetimi için bir doktora başvurmanız önemlidir. Sağlık durumunuzla ilgili herhangi bir endişeniz varsa, bir uzmana danışmanız önemlidir.

Hipertansiyon Belirtileri Nelerdir?

Hipertansiyon birçok insanda herhangi bir semptom göstermeden sessiz oluşan bir durumdur. Semptomların belirgin hâle gelmesi ve şiddetli seviyelere ulaşması on yıllar alabilir.

Hipertansiyon belirtileri şunlardır:

• Kızarma
• Gözlerde kan lekeleri (subkonjonktival kanama)
• Baş dönmesi

Amerikan Kalp Derneğine göre, birçok kişinin düşündüğünün aksine, şiddetli hipertansiyon, birisinin hipertansif krizde olduğu durumlar dışında, tipik olarak burun kanamasına veya baş ağrısına neden olmaz.

Hipertansiyonunuzun olup olmadığını anlamanın en iyi yolu, düzenli olarak kan basıncını ölçmektir. Bir doktora gittiğinizde de ilk yapacağı şey her randevuda tansiyon ölçümü yapmaktır.  Özellikle ailenizde kalp hastalığı öyküsü varsa, bu risk faktörünüzün yüksek olduğu anlamına gelir. Bu durunda doktorunuz, yılda iki kez basıncınızı kontrol ettirmenizi önerebilir.

Hipertansiyon Nedenleri

İki tip hipertansiyon vardır. İki türün de farklı nedenleri vardı. Hipertansiyon nedenleri konusunda bilgi edinelim.

1.     Primer (Birincil) Hipertansiyon

 Bu tür, zamanla gelişir. Çoğu insan bu tip yüksek tansiyona sahiptir. Faktörlerin bir kombinasyonu tipik olarak esansiyel hipertansiyon gelişiminde rol oynar:

• Genler: Bazı insanlar genetik olarak bu hastalığa yatkındır. Bu, önceki nesilden kalan gen mutasyonlarından veya genetik anormalliklerden olabilir.
• Yaş: 65 yaş üstü bireylerin riski daha fazladır.
• Irk: Hispanik olmayan siyah bireylerde risk oranı daha yüksektir.
• Obezite ile yaşamak: Obezite, hipertansiyon da dâhil olmak üzere birkaç kalp sorununa yol açabilir.
• Yüksek alkol tüketimi: Günde birden fazla içki içen kadınlar ve günde ikiden fazla içki içen erkekler, hipertansiyon için yüksek risk altında olabilir.
• Çok hareketli bir yaşam tarzı yaşamak: Düşük zindelik, bu hastalığın bir diğer nedenidir.
• Diyabet ve/veya metabolik sendromla yaşamak: Diyabet veya metabolik sendrom tanısı konan bireylerde risk daha yüksektir.
• Yüksek sodyum alımı: Günlük yüksek sodyum alımı (günde 1.5 g’dan fazla) ile hipertansiyon arasında küçük bir ilişki vardır.

2.     Sekonder (İkincil) Hipertansiyon

 Bu tür, genelde hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve primer tipe göre daha şiddetli hale gelebilir. Sekonder hipertansiyonun nedenleri şunlardır:

• Böbrek hastalığı
• Obstrüktif uyku apnesi
• Doğuştan kalp kusurları
• Tiroidinizle ilgili sorunlar
• İlaçların yan etkileri
• Yasadışı uyuşturucu kullanımı
• Kronik alkol tüketimi
• Adrenal bez sorunları
• Bazı endokrin tümörler

Hipertansiyon Teşhisi Nelerdir?

 Hipertansiyon teşhisi, kan basıncı ölçümü almak kadar basittir. Çoğu doktor muayenehanesi, rutin bir süreç olarak kan basıncını kontrol eder. Sadece bir ölçümden sonra nadiren teşhisi konulur. Bu yüzden, doktorunuz birkaç gün veya hafta boyunca daha fazla ölçüm yaparak tansiyonunuzu takip etmenizi isteyebilir.

Doktorunuzun devam eden bir problemin kanıtını görmesi gerekir. Bunun nedeni, ortamınızın, doktorun ofisindeyken hissedebileceğiniz stres gibi, kan basıncınızı arttırmış olma ihtimalidir. Ayrıca, kan basıncı seviyeleri gün boyunca değişkenlik gösterir.

Doktorunuz muhtemelen yüksek tansiyonunuzun altında yatan koşulları anlayabilmek için daha fazla test isteyebilir. Bu testler şunlardır:

• Kolesterol taraması ve diğer kan testleri
• EKG testi
• Kalbinizin veya böbreklerinizin ultrasonu
• Evde, 24 saatlik bir süre boyunca kan basıncınızı ölçüp kaydetmesi için tansiyon monitörü

Bu testler, doktorunuzun yüksek kan basıncına neden olan etkenlerin belirlemesine yardımcı olabilir. Ayrıca yüksek tansiyonun organlar üzerindeki etkilerine de bakabilirler. Bu süre zarfında doktorunuz hipertansiyon tedavisine başlayabilir. Erken tedavi, kalıcı hasar riskinizi azaltabilir.

Hipertansiyon Nasıl Tedavi Edilir?

Bu hastalığın tedavisinden önce türünü ve nedenlerini bilmek önemlidir. Türlerine göre hipertansiyon tedavi yöntemlerini inceleyelim.

1.     Primer (Birincil) Hipertansiyon Tedavi Yöntemleri

Birinci hipertansiyon teşhisi konulan bir hasta için yaşam tarzı değişiklikleri ile yüksek tansiyon kontrol altına alınmaya çalışılır. Eğer yaşam tarzı değişiklikleri tek başına etkili olmazsa, doktorunuz ilaç yazabilir.

2.     Sekonder (İkincil) Hipertansiyon Tedavi Yöntemleri

Doktorunuz hipertansiyonunuzun altında yatan başka bir sorun keşfederse, bu durumun giderilmesine odaklanacaktır. Örneğin, doktorunuz tedavi için verdiği bir ilaç kan basıncınızın artmasına neden oluyorsa, doktorunuz başka bir ilaç deneyebilir.

Bazen, bu hastalığın altında yatan nedenlere yönelik tedaviye rağmen hipertansiyon kalıcıdır. Bu yüzden tedavide sadece ilaçlar yeterli olmayabilir. Doktorunuz, yaşam tarzınızda değişiklikler isteyebilir.

Tedavi yöntemleri için belirlenen planlar sıklıkla gelişir. İlk başta işe yarayan şey tedavi yöntemi daha sonra daha az etkili hâle gelebilir, bu durumda doktorunuz tedavinizi iyileştirmek için tekrar hasta ile görüşmek isteyebilir.

Hipertansiyonun Vücuda Etkileri Nelerdir?

Bu hastalık, genellikle sessiz ilerler. Bu da semptomlar belirginleşmeden önce yıllarca vücudunuza zarar verebileceği anlamına gelmektedir. Tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara neden olabileceği gibi ölümle de sonuçlanabilir.

Hipertansiyonun vücuda etkilerini inceleyelim.

1.     Hasarlı Arterler

Sağlıklı arterler esnek ve güçlüdür. Arterler sağlıklıysa, kan, damarlardan bir engelle karşılaşmadan serbestçe akar.

Hipertansiyon, arterlerin sertleşmesine, sıkılaşmasına ve elastik yapısının azalmasına neden olacağı için diyet yağlar atardamarlarda birikir ve kan akışını kısıtlar. Bu hasar, artan kan basıncına, tıkanıklıklara, dolayısıyla ilerleyen zamanlarda kalp krizi ve felce yol açabilir.

2.     Hasarlı Kalp

Hipertansiyon kalbinizi çok fazla çalıştırır. Kan damarlarınızdaki artan basınç, kalp kaslarınızı olması gerekenden daha sık ve daha fazla güçle pompalamaya zorlar.

Bu, kalp büyümesine neden olabilir. Genişlemiş bir kalp, aşağıda belirtilen riskleri arttırır:

• Kalp yetmezliği
• Aritmiler
• Ani kalp ölümü (Ani kardiyak ölümü)
• Kalp krizi

3.     Hasarlı Beyin

Beyin, düzgün çalışmak için oksijen açısından zengin kan kaynağına ihtiyaç duyar. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon beyninizin kan tedarikini azaltabilir.

Beyne giden kan akışının geçici olarak tıkanmasına geçici iskemik atak (TIA) denir. Kan akışındaki önemli tıkanıklıklar beyin hücrelerinin ölmesine neden olur. Bu felç olarak bilinir.

Kontrolsüz hipertansiyon, hafızanızı, öğrenme, hatırlama, konuşma ve akıl yürütme yeteneğinizi de etkileyebilir. Bu hastalığı tedavi etmek, genellikle kontrolsüz hipertansiyonun etkilerini silmez veya tersine çevirmez. Ancak gelecekteki problemler için riskleri azaltır.