Eratosthenes Kimdir? Hayatı ve Çalışmaları

Eratosthenes, Antik Yunanistan’da yaşamış olan bir bilim insanı, matematikçi, jeolog, filozof ve şairdir. MÖ 276-194 yılları arasında yaşamıştır. Ptolemaios hanedanının yönetimi altındaki Mısır’da İskenderiye Kütüphanesi’nin yöneticiliği görevinde bulunmuştur.

Eratosthenes birçok alanda çalışmalar yapmıştır ancak en önemli katkısı coğrafya ve matematik alanlarına olmuştur. Dünya’nın çevresini ölçmek için ilk kez gölge yöntemini kullanmıştır. MÖ 240 yılında güneşin en dik açıya sahip olduğu günlerde, İskenderiye’deki bir kuyunun dibindeki güneş ışınlarının dik açıya sahip olduğunu ve bu sırada aynı anda Syene (günümüzde Asvan) şehrinde güneş ışınlarının tam dik açı yaparak herhangi bir gölge oluşturmadığını fark etmiştir. Bu sayede Dünya’nın çevresini yaklaşık olarak 40.000 kilometre olarak hesaplamıştır.

Eratosthenes, kütüphane yöneticisi olarak bilinen birçok eseri de derlemiş ve koruma altına almıştır. Bunlar arasında Homeros‘un eserleri, Arşimet‘in matematiksel çalışmaları, Kallimakhos’un şiirleri gibi birçok önemli eser yer almaktadır. Ayrıca, tarih, matematik, coğrafya ve felsefe gibi birçok alanda önemli katkılar yapmış bir düşünür ve bilim insanı olarak kabul edilir.

Eratosthenes Hayatı

Eratosthenes, MÖ 276 yılında, günümüzdeki Libya’nın sınırları içerisinde yer alan, Antik Yunan şehri olan Kirene’de doğdu. Babası Aglaos, Kirene hükümdarı Magas’ın danışmanıydı. Eratosthenes, babasının etkisiyle küçük yaşlardan itibaren edebiyat, matematik ve bilime ilgi duydu.

M.Ö. 20 yaşında Atina’ya giderek eğitimini tamamladı ve ardından Mısır’ın Aleksandria kentine gitti. Burada Büyük İskender’in ölümünden sonra kurulan Ptolemaios Hanedanlığı’nın hizmetine girdi ve kütüphane müdürü olarak çalışmaya başladı. Yaşadığı dönemde matematik, astronomi, coğrafya, edebiyat gibi birçok alanda çalışmalar yaptı. Aynı zamanda bir şair olan Eratosthenes, birçok edebi eser de yazdı. Ancak en önemli katkısı, dünya yüzeyinin ölçüsünü hesaplaması ve bu sayede coğrafyanın gelişmesine katkı sağlamasıdır.

Dünya yüzeyinin ölçüsünü hesaplamak için güneş ışınlarının dünya yüzeyine düşme açısını kullanmıştır. Mısır’da bulunan Aswan şehrinin doğrudan güneyindeki Syene şehrinin gölgesiz noktasının güneşin tam tepede olduğu bir günü takip eden günlerde, aynı zamanda Aleksandria’da da güneşin ışınlarının dünya yüzeyine düşme açısını ölçmüştür. Bu ölçümler sonucunda, dünya yüzeyinin çevresinin 40.000 km olduğunu hesaplamıştır. Birçok geometrik şekil üzerine çalışmalar yapmıştır. Bugün Eratosthenes Kalburu olarak adlandırılan geometrik bir şekil geliştirmiştir. Bu kalbur, asal sayıları bulmak için kullanılan bir araçtır ve matematikte hala kullanılmaktadır.

82 yaşında ölmüştür. Bilim ve edebiyat alanlarındaki çalışmalarıyla Antik Yunan dünyasına ve sonrasına büyük etkiler bırakmıştır.

Eratosthenes Eserleri

Eserleri günümüze ulaşamamıştır. Ancak Antik Yunan ve Roma dönemi kaynaklarından, özellikle Strabo’nun Coğrafya adlı eserinde, çalışmaları ve buluşları hakkında birçok bilgi bulunmaktadır.

Ayrıca kendi döneminde oldukça ünlü bir matematikçi ve bilim insanı olarak, birçok farklı konuda çalışmalar yapmıştır. Bunlar arasında coğrafya, matematik, astronomi, şiir ve tarih gibi alanlar bulunmaktadır.

Eratosthenes Ölümü

Eratosthenes, MÖ 194 yılında, 82 yaşındayken hayata veda etti. Ölüm sebebi hakkında bilgi kaynaklarında herhangi bir açıklama bulunmamaktadır. Ancak ölümünden önceki yıllarda, özellikle gözleriyle ilgili sağlık sorunları yaşadığı bilinmektedir.

Ölümünden sonra, öğrenim gördüğü kütüphanenin adı onun onuruna “Eratosthenes Kütüphanesi” olarak değiştirilmiştir.